Bilgili Denetim Denetim Güven İster
I.GİRİŞ
5921(1) sayılı kanun ile 4447(2) sayılı yasaya geçici 9. madde eklenmiş, bu madde ile işverenlere sigorta prim teşviki uygulanması öngörülmüştür. Uygulama 31.12.2009 tarihinde sona ermeden 5951(3) sayılı kanun ile 31.12.2010 tarihine kadar uzatılmıştır. 31.12.2010 tarihinden itibaren 6 ay daha uzatmaya bakanlar kurulu yetkili kılınmıştır.
Makalemizde 5921 sayılı kanun ile öngörülen ve 5951 sayılı kanun ile süresi uzatılan sigorta prim teşvikinden kimlerin faydalanacağını, teşvikten faydalanma için yapılması gerekenleri ve 4/b sigortalılığı sona eren bir kişiyi işe alan işverenin bu teşvikten faydalanıp faydalanmayacağını, ve kimlerin belirtilen teşvikten faydalanamayacağını inceleyeceğiz.
II. 4447 SAYILI YASANIN GEÇİCİ 9. MADDESİ İLE ÖNGÖRÜLEN TEŞVİK UYGULAMASI
5951 sayılı yasa ile süresi uzatılan, 5921 sayılı yasa ile öngörülen teşvik uygulaması, işe alınma tarihinden önceki üç aylık dönem içinde işsiz olan ve mevcut sigortalı sayısına ilave olarak işe alınan sigortalıları kapsamaktadır. Maddede; “2009 yılının Ekim ayına ait prim ve hizmet belgelerinde bildirilen sigortalı sayısına ilave olarak, 31/12/2010 tarihine kadar, işe alınma tarihinden önceki üç aylık dönem içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna verilen prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalılar dışındaki kişilerden olmak kaydıyla işe alınan ve fiilen çalıştırılanlar için; 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinde sayılan ve 82 nci maddesi uyarınca belirlenen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hisselerine ait tutarı, altı ay boyunca İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanır.” Denilmektedir.
Buna göre 4447 sayılı yasanın geçici 9. maddesi ile öngörülen teşvikten yaralanabilmek için,
Sigortalılar yönünden;
-
01.01.2010 – 31.12.2010 tarihleri arasında işe alınmış olması,
-
İşe giriş tarihinden önceki üç aylık dönemde SGK ya verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmaması,
-
Fiilen çalışması
İşyerleri Yönünden;
2009/Ekim ayına ilişkin düzenlenmiş aylık prim ve hizmet belgesinde kayıtlı sigortalı sayısına ilave olarak işe alınmış olması,
şartlarının birlikte gerçekleşmiş olması ve sigortalı, işyeri ve işveren nitelikleri bakımından maddede belirtilen istisnalar arasında yer almaması gerekmektedir.
ÖRNEK – 1 – (X) Limited Şirketinin 20/08/2010 tarihinde işe almış olduğu (A) isimli sigortalıdan dolayı, 4447 sayılı Kanunun geçici 9 uncu maddesinde öngörülen sigorta prim teşvikinden yararlanabilmesi için bahse konu sigortalının,
1. Herhangi bir işyerinden Kurumumuza verilmiş olan 2010/ Mayıs, Haziran ve Temmuz aylarına ilişkin olarak düzenlenmiş aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmaması,
2. 2009/Ekim ayına ilişkin düzenlenmiş aylık prim ve hizmet belgesinde kayıtlı sigortalı sayısına ilave olarak işe alınmış olması,
3. Fiilen çalışması,
gerekmektedir.
Yukarıdaki şartların gerçekleşmesi durumunda (X) Limited Şirketi (A) isimli sigortalı için 19.02.2011 tarihine kadar teşvikten yararlanabilecektir.
ÖRNEK – 2 – Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı 2 olan (Y) işyeri 2009/Ekim ayında çalıştırdığı 7 sigortalıya ilave olarak 01.09.2010 tarihinde 2 sigortalı daha işe almıştır. İşe alınan bu sigortalılar 4 aydır herhangi bir işte çalışmamışlardır. Bu durumda bu 2 sigortalının (Y) işyerinde fiilen çalışmaları halinde 28.02.2011 tarihine kadar teşvikten yararlanılması mümkündür.
İşe alınan ilave iki sigortalı için 2010 Eylül ayında(4) (760,50*2*20,5/100) 311,80 TL sigorta primi (Y) işyeri adına işsizlik fonundan ödenecektir.
III. TEŞVİKTEN YARARLANMAK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER
4447 sayılı Kanunun geçici 9 uncu maddesinde öngörülen teşvikten faydalanılabilmesi için, işverenlerin, anılan maddede öngörülen niteliklere sahip sigortalıların ise alındığına ve işyeri yönünden gerekli şartların taşındığına ilişkin dilekçe ile işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne/Sosyal Güvenlik Merkezine müracaat etmeleri gerekmektedir. Müracaatlar Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünce/Sosyal Güvenlik Merkezince uygun görülmesi halinde kapsama giren sigortalılara ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin 5921 sayılı Kanun numarası seçilmek suretiyle gönderilebilmesi amacıyla sistem üzerinde gerekli kodlama yapılacaktır.
Yine teşvikten yararlanabilmek için; aylık prim ve hizmet belgelerinin 5921 kodu seçilmek suretiyle yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi ve sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanmayan işveren hissesine ait tutarın yasal süresinde ödenmiş olması şarttır.
IV. 4/B SİGORTALILIĞI SONA EREN KİŞİYİ İŞE ALAN İŞVEREN TEŞVİKTEN YARARLANABİLİR Mİ?
Yasanın sigortalılar yönünden şartlarına baktığımızda, 31.12.2010 tarihine kadar işe alınması, fiilen çalışması ve İşe giriş tarihinden önceki üç aylık dönemde SGK’ya verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmaması gerekmektedir. 4/B sigortalıları SGK tarafından tescil edildikleri tarihten, sigortalılıklarının sona erdiği tarihe kadar sigortalı sayılmaktalar. Bildirimleri ise tescil edilmek suretiyle yapılmış olmaktadır. Yani 4/b sigortalıları için SGK’ya aylık prim hizmet belgesi verilmemektedir. Dolayısıyla 4/b sigortalıları SGK’ya verilen aylık prim hizmet belgelerinde kayıtlı değildirler. Bu açıdan değerlendirildiğinde;
4/b sigortalılığı sona eren bir kişiyi 2009/Ekim ayındaki sigortalı sayısına ilave olarak işe alan bir işyeri, bu sigortalının fiilen çalıştığı sürece 4447 sayılı yasanın geçici 9. maddesinde belirtilen teşvikten faydalanabilir.
V. TEŞVİKTEN YARARLANAMAYACAK OLANLAR
4447 sayılı yasanın geçici 9. maddesi hükümleri;
a) 1/10/2003 tarihinden sonra özelleştirme kapsamında devir alınan işyerleri hariç olmak üzere, mevcut ve faaliyette bulunan işyerlerinin devredilmesi, birleşmesi, bölünmesi veya nevi değiştirmesi gibi hallerde yeni işe başlama olarak değerlendirilmez.
b) Mevcut bir işyerinin kapatılarak; değişik bir ad veya unvan ya da bir iş birimi olarak aynı faaliyette açılması veya çalışan sigortalıların bütün olarak devredilmesi halinde, bu işyerleri hakkında uygulanmaz.
c) Yönetim ve kontrolü elinde bulunduracak şekilde doğrudan veya dolaylı ortaklık ilişkisi bulunan şirketler arasında istihdamın kaydırılması, şahıs işletmelerinde işletme sahipliğinin değiştirilmesi gibi ek bir kapasite ve istihdam artışına neden olmayan, sadece teşviklerden yararlanmak amacıyla yapılan işlemler hakkında uygulanmaz.
ç) 5510 sayılı Kanun gereğince yapılan kontrol ve denetimler sonucunda çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği tespit edilen işyerleri hakkında tespit yapıldığı aydan başlanmak suretiyle uygulanmaz.
d) 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve bu Kanundan istisna olan alımlar ile uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan hizmet alımları ve yapım işlerini yürüten işyerleri hakkında uygulanmaz.
e) 21/4/2005 tarihli ve 5335 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerlerinde çalışmaya başlayanlar hakkında uygulanmaz.
f) 5510 sayılı Kanuna göre sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar ile yurt dışında çalışan sigortalılar hakkında uygulanmaz.
Bu maddeyle düzenlenen destek unsurundan diğer ilgili mevzuat uyarınca ayrıca yararlanmakta olan işverenler; aynı dönem için ve mükerrer olarak bu destek unsurundan yararlanamaz. Bu durumda, işverenlerin tercihleri dikkate alınmak suretiyle uygulama, destek unsurlarından sadece biriyle sınırlı olarak yapılır.
VI.SONUÇ
4447 sayılı yasanın geçici 9. maddesi ile işverenlere getirilen teşvik, istihdamı artırmaya yönelik olup, aynı zamanda, işyerinde kayıt dışı çalışanın tespit edilmesi halinde bu teşvikten faydalanılamaması nedeniyle kayıt dışı istihdamı da önlemeye yöneliktir. Yine öngörülen teşvik ile en az 3 aydır işsiz olanların işe alınmaları teşvik edilmiştir. Ancak 4/b kapsamında (Bağ-kur) faaliyette bulunanlar için bu üç aylık süre sınırı bulunmamaktadır. İşverenler 4/b kapsamındaki sigortalılığı sona eren bir kişiyi, sigortalılığının sona erdiği günün ertesi günü dahi işe alsa, diğer şartların da taşınması halinde bu teşvikten yararlanabileceklerdir.
—-
(*) Bu yazıda yer alan görüşler tümüyle yazarına ait olup görev yaptığı Kurumu bağlamaz. Aynı zamanda Kurumunun görüşü olarak kullanılamaz ve değerlendirilemez.
(1) 18.08.2009 tarihli 27323 sayılı resmi gazetede yayımlanmıştır.
(2) 08.09.1999 tarihli 23810 sayılı resmi gazetede yayımlanmıştır.
(3) 05.02.2010 tarihli 27484 sayılı resmi gazetede yayımlanmıştır.
(4) 2010 yılı 2. dönemi, aylık asgari ücret 16 yaşından büyükler için, 760,50 TL dir.
