6111 Sayılı Torba Yasayla Hizmet Çakışması Hakkında Yapılan Düzenleme İle İşverenlere Getirilen Yükümlülükten İşverenler Haberdar Mı?

I. Giriş

Uygulamada sıkça rastlanılan bir konu olan hizmet çakışması, aynı anda birden fazla sigortalılık statüsüne tabi olma durumu olarak ifade edilmektedir. Aynı anda birden fazla statüde çalışarak, birden fazla sigortalılık statüsüne tabi olma (hizmetlerin çakışması) durumlarında hangi statüdeki sigortalılığın geçerli olacağı hususu Hizmet Çakışmalarında Geçerli Olan Hizmetin Tespit Edilmesi başlıklı makalemizde(1)izah edilmişti. 01 Mart 2011 tarihi öncesi için bahsi geçen yazıdaanlatılan hususlar geçerlidir.

6111 sayılı yasa ile yapılan düzenleme sonucunda, hizmet çakışmalarında önce başlayan sigortalılık geçerlidir ilkesi terk edilerek, 4/a sigortalılık 4/b sigortalılığın önüne geçirilmiştir. Makalemizin konusunu yapılan yeni düzenleme ile bu düzenlemeye göre işverenlerin yapması gereken işlemler oluşturmaktadır.

II. Önceki Uygulamada Hizmetlerin Çakışması Halinde Geçersiz Olan Hizmet İptal Ediliyordu.

Aynı anda hem 4/a hem de 4/b kapsamında sigortalı olması gereken işlerde çalışanlar, önceki uygulamada, önce hangi sigortalılık başladı ise o kapsamdaki sigortalılığı geçerli sayılıyor, diğer statüde sigortalılık kapsamına alınmıyordu. Önce başlamayan statüde prim ödese dahi bu primler daha sonra iptal ediliyor yada borcu bulunması halinde asıl ödemesi gereken kapsama aktarılıyordu.

Örnek:10.02.2009 tarihinde vergi mükellefi olan Turan Bey, 10.03.2009 tarihinde AB işyerinde hizmet akdine istinaden çalışmaya başlamıştır. 4/b kapsamında tescilini yaptırmadığından, işyerinden 4/a kapsamında işe giriş bildirgesi verilirken 4/b kapsamında olması gerektiği işveren tarafından fark edilmemiş ve 4/a kapsamında bildirimleri yapılarak primleri ödenmiştir. 01.10.2010 tarihinde Turan Beyin vergi mükellefi olduğu SGK tarafından tespit edilmiş ve 4/b kapsamında 10.02.2009 tarihi itibari ile tescili yapılarak sigortalıya bilgi verilmiştir. Bu durumda Turan bey adına 10.02.2009 tarihinden sonra 4/a kapsamında yapılan bildirimler iptal edilerek ödenen primler 4/b hesaplarına aktarılacaktır. Turan Bey’in 4/b kapsamında tescilini zamanında yaptırdığını ve borcunun bulunmadığını, aynı zamanda 4/a kapsamında da yukarıdaki bildirimlerinin yapıldığını ve bu durumun 2011 yılı ocak ayında tespit edildiğini varsayalım. Bu durumda Turan Bey adına 01.03.2011 tarihine kadar 4/a kapsamında yapılan bildirimler İPTAL edilecek, ödenen primler ise sigortalı hissesi sigortalıya iade edilecek, işveren hissesi de işverene iade veya borcu varsa mevcut borca yoksa ileride oluşacak borçlarına mahsup edilecektir.

III. Hizmet Çakışmalarında yeni durum

Torba yasa ile, 5510 sayılı yasada hizmet çakışmasını (sigortalılık hallerinin birleşmesi) düzenleyen 53. maddesinin birinci fıkrası ve beşinci fıkrası değiştirilmiştir. Yapılan değişikliğe göre “Sigortalının 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde yer alan sigortalılık statüleri ile (c) bendinde yer alan sigortalılık statüsüne aynı anda tabi olacak şekilde Kanun kapsamına girmesi halinde öncelikle aynı maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında, (a) ve (b) bentlerinde yer alan sigortalılık statülerine tabi olacak şekilde Kanun kapsamına girmesi halinde ise aynı maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır.” Hükmü getirilmiştir.

Buna göre, 4/c sigortalılık statüsüne önceki uygulamada olduğu gibi öncelik verilerek, 4/c ve diğer statülerde ki çakışan hizmetlerde 4/c geçerli sayılıyor.

4/b ve 4/a statülerine tabi çalışmaların çakışması durumunda ise 4/a sigortalılığa öncelik verilmiştir.

IV. Yeni Düzenlemenin İşverenlere Getirdiği Yükümlülük

6111 sayılı yasa ile yapılan değişiklik işverenlere de yükümlülük getirmiştir. Sigortalılara ait işe giriş bildirgeleri istisnalar hariç(2)sigortalı çalışmaya başlamadan önce SGK’ya verilmelidir. Sigortalıların çalışmalarının bildirildiği Aylık prim hizmet belgeleri de özel sektör işverenleri tarafından ait olduğu ayı takip eden ayın 23. gününe kadar(3)e-sigorta yoluyla SGK’ya verilmelidir. Hizmet çakışmalarında yapılan düzenleme ile artık 4/b ve 4/a sigortalılık statülerinin çakışması durumunda 4/a sigortalılık geçerli olacağından, bundan önce 4/b li oldukları için işe giriş bildirgesi verilmeyen mevcut çalışanlar ve yeni işe alınacak sigortalılar için işe giriş bildirgesi verilmesi ve çalışmalarının Aylık Prim Hizmet Belgeleri ile SGK’ya bildirilmeleri gerekmektedir.

Yasada yapılan bu değişiklik 01.03.2011 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu tarihten sonra 4/b kapsamında sigortalı olanlardan, bir işyerinde hizmet akdi ile çalışmaya başlayanlar için işe giriş bildirgesi ve Aylık Prim hizmet belgesi verilmesi isteğe bağlı olmayıp zorunludur. Dolayısıyla belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverenler İdari Para Cezası ile karşılaşabileceklerdir.

4/b kapsamında sigortalı olup da, aynı zamanda 4/a kapsamında çalışan mevcut sigortalılar için, işe giriş bildirgesinin işverenler tarafından 28.02.2011 tarihinde verilmesi gerekmekte idi. Mevcut düzenlemeye göre, işe giriş bildirgesini yasal sürede vermeyen işverenlere SGK tarafından İdari para cezası uygulanacaktır. İşverenlerin 2011/Mart ayına ait düzenlenecek aylık prim hizmet belgelerinde de bu durumda olan çalışanlarını bildirmeleri gerekmektedir. Aksi halde Aylık prim hizmet belgelerinden dolayı da İdari para cezasına muhatap olacaklardır.

V. Sonuç

Hizmet birleşmelerinde 6111 sayılı yasa ile yapılan düzenleme sigortalılar açısından oldukça önemli ve yerinde bir düzenlemedir. İşverenlere açısında bakıldığında bu düzenlemenin getirdiği yükümlülük gereği idari para cezası ile karşılaşmamaları açısından, 4/b kapsamında olan kişileri işe almaları durumunda, bunlara ait 4/a sigortalı işe giriş bildirgesi ile Aylık Prim Hizmet Belgelerini yasal sürede vermeleri gerekmektedir.

4/b kapsamında olup aynı zamanda 01.03.2011 tarihi öncesinden bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılan sigortalılara ilişkin, işe giriş bildirgelerinin verilme süresi her ne kadar 28.02.2011 tarihi olsa da, 4/a sigortalılığa üstünlük tanınmasının yeni bir uygulama olması nedeniyle, yasa gereği yapılacak alt düzenlemelerde, hali hazırda çalışan mevcut sigortalılara ilişkin işe giriş bildirgelerinin verilme süresi konusunda makul bir geçiş süreci öngörülmesi gerektiğini düşünmekteyiz.

———–

Bu yazıda yer alan görüşler tümüyle yazarına ait olup görev yaptığı Kurumu bağlamaz. Aynı zamanda Kurumunun görüşü olarak kullanılamaz ve değerlendirilemez.

————-

(1) bilgilidenetim.com sitesinde 27.10.2010 tarihinde yayınlanan yazımız.

(2) İşe giriş bildirgelerinin verilme süreleri 5510 sayılı yasanın 8. maddesinde düzenlenmiştir.

(3) Aylık Prim Hizmet belgelerinin verilme süreleri, 5510 sayılı yasanın 86. maddesine istinaden, Aylık Prim Ve Hizmet Belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna Verilmesine Ve Primlerin Ödenme Sürelerine Dair Usul Ve Esaslar Hakkında Tebliğ ile düzenlenmiştir. Söz konusu tebliğ 28.09.2008 tarihli resmi gazetede yayınlanmıştır.