Bilgili Denetim Denetim Güven İster
1-Giriş
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 91 inci maddesinin birinci fıkrasına göre, işyerleri yangın, su baskını, yer kayması, deprem gibi afete uğrayan, tabii afet nedeniyle tarımsal faaliyetinden dolayı zarar gören işverenlerin, afet tarihinden önceki sürelere ilişkin ödeme vadesi dolmuş mevcut prim borçları ile afetin meydana geldiği tarihten itibaren tahakkuk edecek üç aylık prim borçları afetin meydana geldiği tarihten itibaren bir yıla kadar Kurumca ertelenebilmektedir.
Yine anılan Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendine göre, prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmayan işverenlerin malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutarı Hazinece karşılanmaktadır.
Uğramış oldukları afet nedeniyle prim borçlarının ödeme süresi Sosyal Güvenlik Kurumunca ertelenmiş olan işverenlerin afetin olduğu tarihten sonraki üc aylık döneme ilişkin düzenleyecekleri aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı beş puanlık prim indiriminden yararlanıp yararlanamayacakları hususu, afetin olduğu tarihten önceki sürelerden kaynaklanan ödeme vadesi geçmiş prim ve idari para cezası borçlarının olup olmadığına göre farklılık göstermektedir.
Bu yazımızda, afet nedeniyle prim borçları Sosyal Güvenlik Kurumunca ertelenmiş olan işverenlerin beş puanlık prim indiriminden ne şekilde yararlanabilecekleri hususu irdelenecektir.
2- Afetin olduğu tarihten önce yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borcu bulunmayan işverenler yönünden
Uğramış oldukları afet nedeniyle, mevcut prim borçları ile afetin meydana geldiği tarihten itibaren tahakkuk edecek üç aylık prim borçlarının ödeme süresi Sosyal Güvenlik Kurumunca ertelenmiş olan işverenler, afetin olduğu tarihten önceki sürelerden kaynaklanan yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borçlarının bulunmaması halinde, afetin olduğu tarihte verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgesinden başlanılarak sözkonusu üç aylık süreye ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı tahakkuk edecek prim borçlarından dolayı beş puanlık prim indiriminden yararlanabileceklerdir.
Dolayısıyla, afetin olduğu tarihten önceki sürelerden kaynaklanan yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borcu bulunmayan işverenlerce beş puanlık prim indiriminden yararlanılabilmesi;
-Afetin meydana geldiği ayda verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgesinin en geç afetin meydana geldiği ayı takip eden üçüncü ayın sonuna kadar
– Diğer iki aya ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin ise en geç ilişkin olduğu ayı izleyen ayın 23’üne kadar
05510 sayılı Kanun numarası seçilmek suretiyle Sosyal Güvenlik Kurumuna gönderilmesi ve muhteviyatı prim tutarlarının en geç erteleme süresinin sonuna kadar ödenmesine bağlı bulunmaktadır.
Diğer taraftan, afetin meydana geldiği ayda verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgesinin her ne kadar afetin meydana geldiği ayı takip eden üçüncü ayın sonuna kadar gönderilmesi mümkün olsa da, bahse konu belgenin ilişkin olduğu ayı izleyen ayı takip eden ayın 23’ünden sonra e-Sigorta kanalıyla gönderilmesi mümkün olmadığından, sözkonusu belgenin bu sürenin bitiminin ardından gönderilecek olması halinde, ilgili Sosyal Güvenlik Merkezine elden verilmesi veya posta kanalıyla gönderilmesi gerekmektedir. Diğer iki aya ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin ise Kuruma verilme süresinde herhangi bir değişiklik olmadığından, e-Sigorta kanalıyla gönderilmesi icap etmektedir.
Örnek 1- Yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borcu bulunmayan bir işverenin 17/11/2011 tarihinde meydana gelen yangın felaketi nedeniyle 2011/Ekim, Kasım ve Aralık aylarına ilişkin prim borçlarının bir yıl süreyle ertelenmesine Kurumca karar verildiği düşünüldüğünde, 05510 sayılı Kanun numarası seçilmek suretiyle düzenlenmiş olan;
-2011/Ekim ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinin yasal verilme süresi 28/2/2012 tarihinde sona ermektedir. Bu durumda, bahse konu aya ilişkin aylık prim ve hizmet belgesi 23/11/2011 tarihine kadar e-Sigorta kanalıyla, 24/11/2011 ila 28/2/2012 tarihleri arasında elden veya posta kanalıyla,
-2011/Kasım ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesi, en geç 23/12/2011 tarihine kadar e-Sigorta kanalıyla,
-2011/Aralık ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesi ise, en geç 23/1/2012 tarihine kadar e-Sigorta kanalıyla,
Sosyal Güvenlik Kurumuna gönderilecektir.
Diğer taraftan, beş puanlık prim indiriminden yararlanılması için gerekli olan şartlardan biri de tahakkuk eden prim borçlarının yasal süresi içinde ödenmesidir. Bu durumda, afetin olduğu tarihten itibaren tahakkuk eden üç aylık süreye ilişkin 05510 sayılı Kanun numarası seçilmek suretiyle düzenlenmiş ve yasal süresi içinde Kuruma verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı tahakkuk eden ve işveren tarafından ödenmesi gereken sigorta primlerinin en geç erteleme süresinin sonuna kadar ödenmesi halinde, beş puanlık prim indiriminden yararlanılmış olacaktır.
Örnek 2- Yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borcu bulunmayan bir işverenin 18/5/2011 tarihinde uğramış olduğu sel felaketi nedeniyle 2011/Nisan, Mayıs ve Haziran aylarına ilişkin prim borçlarının ödeme süresinin 18/5/2012 tarihine kadar ertelendiği varsayıldığında, 2011/Nisan, Mayıs ve Haziran aylarına ilişkin 05510 sayılı Kanun numarası seçilmek suretiyle düzenlenmiş aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı tahakkuk eden primler en geç 18/5/2012 tarihine kadar ödendiği takdirde beş puanlık prim indiriminden yararlanılmış olacaktır.
Afetin olduğu tarihten itibaren üç aylık süreye ilişkin düzenlenen aylık prim ve hizmet belgelerinden kaynaklanan sigorta primlerinin ödeme süresi, erteleme süresinin sonuna kadar uzamış olduğundan, erteleme kapsamına girmeyen dördüncü aya ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinin düzenleneceği ayda, her ne kadar geriye doğru üç aylık süreye ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinden kaynaklanan borçlar ödenmemiş olsa dahi bu borçlar henüz muaccel hale gelmediğinden, dördüncü aya ilişkin aylık prim ve hizmet belgesi de 05510 sayılı Kanun numarası seçilmek suretiyle Kuruma gönderilebilecektir. Ancak bu durumda, dördüncü aya ilişkin belgeden kaynaklanan prim borçlarının ödeme süresinde herhangi bir değişiklik olmadığından işveren tarafından ödenmesi gereken prim borçlarının yasal süresi içinde ödenmesi icap etmektedir.
Örnek 3- 10/11/2011 tarihinde meydana gelen yangın felaketi nedeniyle 2011/Ekim Kasım ve Aralık ayına ilişkin prim borçlarının ödeme süresi 10/11/2013 tarihine kadar bir yıl süreyle ertelenmiş olan bir işverenin 2011/Ekim, Kasım ve Aralık aylarına ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerini 05510 sayılı Kanun numarasını seçmek suretiyle Kuruma göndermesine rağmen prim borçlarını 2012/Ocak ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinin gönderileceği tarihte ödemediği varsayıldığında, erteleme kapsamına giren üç aya ilişkin prim borçlarının ödeme süresi 10/11/2013 tarihinde sona erdiğinden erteleme kapsamına girmeyen 2012/Ocak ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinin Kuruma gönderileceği tarihte yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borcunun bulunmaması nedeniyle, anılan işveren 2012/Ocak ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesini 05510 sayılı Kanun numarasını seçmek suretiyle Kuruma gönderebilecektir.
3- Afetin olduğu tarihten önce yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borcu bulunan işverenler yönünden
Uğramış oldukları afet nedeniyle, mevcut prim borçları ile afetin meydana geldiği tarihten itibaren tahakkuk edecek üç aylık prim borçlarının ödeme süresi Sosyal Güvenlik Kurumunca ertelenmiş olan işverenlerin, afetin olduğu tarihten önceki sürelerden kaynaklanan yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borçları her ne kadar erteleme kapsamına alınmış olsa dahi, ödeme vadesi geçmiş bu borçlar ödenmediği sürece, afetin meydana geldiği tarihten itibaren tahakkuk edecek üç aylık prim borçlarından dolayı beş puanlık prim indiriminden yararlanmaları mümkün bulunmamaktadır.
Örnek 4- 20/9/2011 tarihinde uğramış olduğu sel felaketi nedeniyle ödeme süresi geçmiş 2010/Ocak ve Şubat ayına ilişkin prim borçları ile afetin olduğu tarihten itibaren tahakkuk edecek 2011/Ağustos, Eylül ve Ekim ayına ilişkin prim borçları Sosyal Güvenlik Kurumunca 20/9/2012 tarihine kadar ertelenmiş olan bir işveren, 2010/Ocak ve Şubat ayına ilişkin prim borçlarını ödemediği takdirde 2011/Ağustos, Eylül ve Ekim ayına ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerini 05510 sayılı Kanun numarasını seçmek suretiyle Sosyal Güvenlik Kurumuna gönderemeyecektir.
4- Afetin, ayın 24’ü ila sonu arasında meydana gelmesi halinde erteleme kapsamına giren aylar ve teşvikten yararlanma şartları
Afetin, ayın 24’ü ila sonu arasında meydana gelmesi halinde, afetin olduğu ayda ödenmesi gereken prim borçları mevcut prim borçları kapsamında değerlendirilmektedir. Bu durumda afetin olduğu tarih itibariyle belge verme süresi geçmiş olmakla birlikte prim ödeme süresi geçmemiş olan borçlarla birlikte takip eden üç aya ilişkin prim borçları, varsa ödeme vadesi geçmiş prim borçları ile birlikte Sosyal Güvenlik Kurumunca bir yıla kadar ertelenebilmektedir.
Örnek 5- Yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borcu bulunmayan bir işverenin 27/6/2011 tarihinde yangın felaketine uğramış olduğu varsayıldığında, erteleme kapsamına ödeme vadesi sona ermemiş 2011/Mayıs ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinden kaynaklanan prim borçları ile 2011/ Haziran, Temmuz ve Ağustos ayına ilişkin prim borçları girmektedir.
Bu durumda;
-2011/Haziran ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinin en geç 23/10/2011 tarihine kadar
-2011/Temmuz ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinin en geç 23/8/2011 tarihine kadar
-2011/Ağustos ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinin ise en geç 23/9/2011 tarihine kadar
Sosyal Güvenlik Kurumuna gönderilmesi gerekmektedir.
Dolayısıyla, 5510 sayılı Kanunda her ne kadar afetin meydana geldiği tarihten itibaren tahakkuk edecek üç aylık prim borçlarının erteleme kapsamına alınacağı öngörülmüş olsa da, ayın 23’ünden sonra meydana gelen afetler nedeniyle prim borçları Kurumca ertelenmiş olan işverenler, afetin olduğu tarih itibariyle yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borçlarının bulunmaması halinde, dört aylık süreye ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinden kaynaklanan prim borçlarını erteleme süresinin sonuna kadar ödemeleri halinde beş puanlık prim indiriminden yararlanabileceklerdir.
5- Sonuç
İşyerleri yangın, su baskını, yer kayması, deprem gibi afete uğrayan, tabii afet nedeniyle tarımsal faaliyetinden dolayı zarar gören işverenler;
-Afet tarihinden önceki sürelere ilişkin ödeme vadesi dolmuş prim borçlarının bulunmaması,
– Afetin meydana geldiği tarihten itibaren tahakkuk edecek üç aylık süreye ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içinde ve 05510 sayılı Kanun numarasını seçmek suretiyle Kuruma göndermeleri
– Sözkonusu aylara ilişkin prim borçlarını en geç erteleme süresinin sona erdiği tarihe kadar ödemeleri
halinde beş puanlık prim indiriminden yararlanacaklardır.
Buna karşın, afetin olduğu tarihten önce muaccel prim ve idari para cezası borcu bulunan işverenler bahse konu borçlarını ödemedikleri takdirde, afetin meydana geldiği tarihten itibaren tahakkuk edecek üç aylık prim borçlarından dolayı beş puanlık prim indiriminden yararlanmayacaklardır.
