Bilgili Denetim Denetim Güven İster
I-GİRİŞ
Sağlık Uygulama Tebliği[1](SUT) uyarınca 6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun kapsamında serbest faaliyet gösteren ve birinci basamak sağlık kuruluşu olan eczaneleri sağlık kuruluşları arasında sayılmaktadır.
Sosyal Güvenlik Kurumu sürekli olarak ilaca ve tıbbi malzemeye ulaşımı kolaylaştırma yönünde çalışmakta ve bu yönde adımlar atmaktadır. Bu bağlamda acil hallerde ilaç ve tıbbi malzeme temininin ayrı bir önemi vardır.
Bu makalede ilaç ve tıbbi malzeme temininde acil haller ve SGK’nın ödeme esaslarından bahsedilecektir.
II-TANIMLAR[2]
Tıbbî cihaz: Sağlık Bakanlığı Tıbbî Cihaz Yönetmeliğinde tanımlanan her türlü araç, gereç, alet, cihaz, kişi kullanımına mahsus cihaz, aksesuar veya diğer malzemelerdir.
Tıbbî sarf malzemesi: Protez ve ortez tanımına girmeyen, iyileştirmeyi tek başına sağlamayan, teşhis, tedavi ve bakım amaçlı işlemlerin yapılması esnasında tek sefer ya da sınırlı sayıda kullanılmaya mahsus tıbbî malzemelerdir.
İyileştirme araç ve gereçleri: Protez ve ortez tanımına girmeyen, tek başına iyileştirme özelliği olan iyileştirici nitelikteki tıbbî cihazlardır.
Ortez: Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bir organda oluşan fonksiyon kaybını veya yetersizliğini önlemek ya da vücut parçalarından birini desteklemek veya korumak amacıyla kullanılan tıbbî cihazlardır.
Protez: Doğuştan ya da sonradan herhangi bir nedenle vücut organlarından bir veya bir kaçının tam veya kısmi kaybında, o organ veya organların fonksiyonlarını yerine getirmek ve/veya görsel olarak vücut bütünlüğünü sağlamaya yönelik tıbbî cihazlardır.
III- SAĞLIK UYGULAMA TEBLİĞİNDE YER ALAN DÜZENLEMELER
a)SUT’un “Antidepresanlar ve Antipsikotiklerin Kullanım İlkeleri” başlıklı 6.2.2. numaralı maddesinin beşinci fıkrası uyarınca acil hallerde, acil servislerde, yeni nesil (atipik) antipsikotiklerin parenteral formları, (uzun salınımlı/depo etkili formları hariç) klinik şartlarda, tek doz olarak, diğer hekimler tarafından reçete edilebilir.
b)SUT’un “Düşük Molekül Ağırlıklı Heparinlerin Kullanım İlkeleri” başlıklı 6.2.7. numaralı maddesinin ikinci fıkrası uyarınca yatan hastalarda veya acil müdahale gerektiren durumlarda acil servislerde rapor aranmaksızın tüm hekimler tarafından reçete edilebilir.
c)SUT’un Klopidogrel Kullanım İlkelerini düzenleyen başlıklı 6.2.15.A maddesinin ikinci fıkrası uyarınca akut koroner sendrom tanısıyla hastaneye yatırılan veya müşahedeye alınan hastalarda EKG değişikliği veya troponin pozitif olan ST yükselmesiz miyokard enfarktüsü veya anstabil anginalı hastalar ile ST yükselmeli miyokard enfarktüsü hastalarında; kardiyoloji, kalp damar cerrahisi, iç hastalıkları veya acil tıp uzman hekimleri tarafından rapor aranmaksızın reçete edilebilir. Bu durumlarda hasta taburcu olduktan sonra 4 haftayı geçmemek üzere bu hekimlerden biri tarafından raporsuz veya bu uzman hekimlerce düzenlenen ve 12 ayı geçmemek üzere kullanım süresinin belirtildiği uzman hekim raporu ile diğer hekimler tarafından da reçete edilebilir.
Aynı maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kalp kapak biyoprotezi bulunanlarda, anjiografik olarak belgelenmiş koroner arter hastalığı, tıkayıcı periferik arter hastalığı veya serebral iskemik olay (iskemik inme) saptanan ve gastrointestinal intoleransı olduğu raporda belirtilen hastalarda, kardiyoloji, iç hastalıkları, nöroloji, kalp damar cerrahisi veya acil tıp uzman hekimlerinden biri tarafından düzenlenen ve 12 ayı geçmemek üzere kullanım süresinin belirtildiği uzman hekim raporu ile diğer hekimler tarafından da reçete edilebilir. Raporun yenilenmesi halinde yukarıda belirtilen hususlar geçerlidir.
d)SUT’un Levosimendan kullanım ilkelerini düzenleyen 6.2.26. maddesinin birinci fıkrası uyarınca invaziv hemodinamik monitarizasyon yapılabildiği yoğun bakım ünitelerinde yatan hastalar için veya akut kalp yetmezliği, dekompanse kalp yetmezliğinin akut dönemindeki yatan hastalar için; kardiyoloji, kalp damar cerrahisi, anestezi ve reanimasyon, iç hastalıkları ile acil uzman hekimlerinden biri tarafından düzenlenen ve bu durumlarını belirtir uzman hekim raporuna dayanılarak bu hekimlerce tabela/ reçeteye yazılabilir.
e)SUT’un Faktör Ürünlerinin Reçete Edilme İlkelerini düzenleyen 6.2.27.A maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca acil müracaatlarda; hastanın tam teşekküllü sağlık kurumlarına başvurması halinde Hemofili Takip Karnesinin mevcut olmaması veya bu belge mevcut, ancak ilaçta doz arttırılmasını gerektirecek yeni bir endikasyonun gelişmesi halinde ilk mesai gününde raporun çıkarılması, reçete veya tabela üzerinde bu durumun hekimin el yazısı ile belirtilmesi koşuluyla hastanın tedavisi sağlanacaktır. Acil durumlarda hastaya en fazla bir günlük dozda ilaç yazılarak hematoloji uzman hekiminin bulunduğu hastaneye sevk edilecektir.
Aynı maddenin altıncı fıkrası uyarınca kombine koagülasyon faktörü/Protrombin kompleksi konsantreleri acil durumlarda;
a) Kumarin türevlerinin uygulanmasından kaynaklanan, aktif kanaması olan hastalarda INR ve PT değerleri aranmaksızın kanama yeri belirtilmek koşulu ile uzman hekimlerce bir günlük dozda reçete edilebilir. İdame tedavi, prospektüsünde belirtilen doz şemasına uygun olarak yalnızca hematoloji uzman hekimlerince yapılabilir.
b) Kumarin türevlerinin uygulanması sırasında aktif kanaması olmayan ancak kanama riski yüksek olan hastalarda ise INR değerine bakılır. INR değeri≥5 olan hastalarda hematoloji uzman hekimlerince, hematoloji uzman hekiminin bulunmadığı illerde ise diğer uzman hekimlerce en fazla bir günlük dozda reçete edilebilir.
f)SUT’un Kişilerin Acil Durumlarda Sözleşmesiz Eczanelerden Temin Ettikleri İlaç Bedelinin Ödenmesini düzenleyen 6.5.1 maddesinin birinci fıkrası uyarınca reçete edilen ilaçlar, Kurumla sözleşme yapan eczanelerden temin edilmesi halinde bedelleri ödenir.
Aynı maddenin ikinci fıkrası uyarınca acil haller dışında Kurum ile sözleşmesi olmayan eczanelerden temin edilen ilaçların bedelleri Kurumca karşılanmaz. Kurum sağlık yardımlarından yararlandırılan kişilerin sözleşmesiz eczanelerden acil haller nedeniyle temin ettikleri ilaç bedelleri acil halin Kurumca kabul edilmesi şartıyla karşılanır. Bu şekilde temin edilen ilacın/ ilaçların, SUT’un 6.4 numaralı maddesinde belirtildiği şekilde kamu iskontosu ile %4,5 eczacı indirimi ve hasta katılım payı düşüldükten sonra, kalan kısım Kurum tarafından ilgiliye ödenecektir. Bu ödemenin yapılabilmesi için, reçeteye ilaçların fiyat kupürlerinin tamamı ilacın ismi de yer alacak şekilde yapıştırılacaktır. Eczane tarafından verilen ilaçları ve tutarını gösteren faturanın da ilaç fiyat kupürleri yapıştırılmış olan reçete ile birlikte ibrazı zorunludur.
Aynı maddenin üçüncü fıkrası uyarınca Kurum ilaç ödemesinde, ilacın veriliş tarihindeki perakende satış fiyatları esas alınır.
g)SUT’un Faktör ve Diğer Kan Ürünlerinin Reçete Edilmesi ve Hemofili Hastalarının Bildirim Zorunluluğunu düzenleyen 6.7.maddesinin altıncı fıkrası uyarınca kan ürünü reçeteleri, ilgili birimlerden alınacak sağlık kurulu raporlarına bağlı olarak uzman hekimler tarafından yazılabilecektir. Ancak, acil hallerde kullanılması zorunlu olan ürünlerden yalnız tetanos ve anti D immünglobulinleri için sağlık kurulu raporu ve mor reçete şartı aranmayacaktır. Hastanelerde yatan hastalarda; faktör dışındaki kan ürünleri için sağlık kurulu raporu gerekli değildir. Yeterli uzman hekimi olmayan yerlerde, çıkan vakalara vaktinde müdahale edilebilmesi için yalnız kuduz ve tetanos immunglobulinleri pratisyen hekim tarafından da kan ürünleri reçetesine yazılabilir.
ğ)SUT’un Ayaktan Tedavilerde Reçete Karşılığı Hasta Tarafından Temin Edilen Tıbbi Malzeme Bedellerinin Ödenmesini düzenleyen 7.2.2.maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca Kurum ile sözleşmesiz sağlık kurum ve kuruluşlarınca acil haller nedeniyle yapılan ve SUT’un 4.3 numaralı maddesi[3] doğrultusunda Kurumca karşılanması gereken tıbbi malzeme bedelleri, bu madde hükümleri esas alınarak ödenir.
h)SUT’un işitmeye yardımcı Koklear implantları(Kİ) düzenleyen 7.3.13.A maddesinin birinci fıkrası uyarınca menenjit sonrası oluşan işitme kaybı ve koklear ossifikasyon varlığında özel şartlar aranmaksızın acil operasyon Kİ kurul raporu ile belgelendirilmesi halinde yapılır.
ı) SUT’un total yapay kalb düzenleyen 7.3.26.C maddesinin birinci fıkrası uyarınca total yapay kalp kullanımı kalp yetmezliği tanısı ile acil kalp nakli programına alınan uzun süreli parakorporeal ve intrakorporeal ventrikül destek pompalarının kullanılamadığı aşağıdaki tıbbi durumlarda geçerlidir:
a- Çıkartılamayan kardiyak trombüs,
b- Ventriküler seviyede intrakardiyak şant varlığı (Qp/Qs oranı 2 ve üzeri olan),
c- Çıkartılamayan kardiyak tümör varlığı,
ç- Çoklu mekanik kapak olması,
d- Ciddi aort ve pulmoner kapak yetmezliği,
e- Kalp nakli sonrası gelişen kalp yetmezliği olguları veya daha önceden yapılmış kalp akli rejeksiyonu olgularında,
f- Ciddi hipertrofik kardiyomiyopati
i) SUT’un eczane faturalarının düzenlenmesini düzenleyen 9.2. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca acil haller nedeni ile sağlık yardımlarından yararlandırılan kişilere ait faturalar her hasta için ayrı ayrı olmak üzere manuel, ayrı ayrı üçer nüshalı (bir nüshası eczacı tarafından aslı gibidir onaylı fotokopi olabilir) alt gruplar halinde düzenlenir.
IV- SONUÇ
Sağlık hizmetlerine erişim kolaylaşması ilaca ve tıbbi malzemeye erişimin kolaylaşmasını da beraberinde getirmektedir. Acil hallerde sağlık hizmetlerine, ilaca ve tıbbi malzemeye erişimin daha da kolay olması gerektiği göz önünde bulundurulduğunda Sosyal Güvenlik Kurumu bu yönde ciddi adımlar atmıştır. Gerek mevzuat gerekse de idari anlamda yapılan düzenlemelerle vatandaşlar acil haller söz konusu hizmetlere daha rahat erişebilmektedirler.
Ekrem TAŞBAŞI
