İndirimli Orana Tabi İşlemlerde Aylık Mahsuben Yıllık Nakden Kdv İadesi

I- GİRİŞ

1985 yılında yürürlüğe giren 3065 sayılı KDV Kanununun ilk halinde indirimli orana tabi işlemler nedeniyle yüklenilen vergilerin iadesiyle ilgili bir düzenleme bulunmamaktaydı. Yaklaşık bir yıl sonra bu eksiklik fark edilmiş olsa gerek, 3297 sayılı kanun ile KDV Kanununun 29/2. maddesinde yapılan düzenleme ile indirimli orana tabi sadece temel gıda maddeleri nedeniyle yüklenilen vergilerin aylık bazda iadesine imkân tanınmıştır (39 Seri Numaralı KDV Genel Tebliğ). Yaklaşık 12 yıl gibi uzunca bir süre iade uygulaması bu şekilde devam etmiştir.

4369 sayılı Kanunla KDV kanununun 29/2. maddesinde, 01.01.1999 tarihinden geçerli olmak üzere, birtakım değişiklikler yapılmış olup bu değişiklikler ile sadece temel gıda maddeleri değil indirimli orana tabi bütün mal ve hizmetler için iade imkanı getirilmiş, Bakanlar Kuruluna iade için asgari bir limit belirleme yetkisi verilmiş[1]ve aylık iade uygulamasından vazgeçilerek yıllık iade uygulamasına geçilmiştir. Yıllık iade sistemi olarak bilinen bu uygulama 2006 yılına kadar devam etmiştir.

5035 sayılı kanun ile KDV kanununun 29/2. maddesinde, 1.1.2004’den geçerli olmak üzere tekrar değişikliğe gidilerek iade uygulamasında yeni bir sisteme gidilmiştir. Aylık mahsuben yıllık nakden iade olarak bilinen bu yeni sistem ile daha önceki iki uygulama birleştirilerek hesaplanan iade tutarının ilgili yıl içerisinde aylık dönemler halinde mahsuben iade edilmesi, yıl içerisinde mahsuben iade edilemeyen kısmın ise izleyen yılda, mükellefin isteğine bağlı olarak, nakden veya mahsuben iade edilebilmesine imkan tanınmıştır. Bu makalemizde son yayımlanan tebliğ ve sirküler çerçevesinde, indirimli orana tabi işlemlerde KDV iadesine ilişkin usul ve esaslar açıklanmaya çalışılmıştır.

II- AYLIK MAHSUBEN YILLIK NAKDEN İADE SİSTEMİ

İndirimli orana tabi işlemlerde KDV iadesinin yasal dayanağını oluşturan Katma Değer Vergisi Kanununun 29/2. Maddesinde 5035 sayılı Kanun ile köklü bir değişikliğe gidilmiştir. Yapılan bu değişikliklerin yürürlülük tarihi 1.1.2004 olmasına rağmen, Bakanlar Kurulunun aylık iade için gereken asgari haddi belirlememesi, Maliye Bakanlığının da yeni sistemin uygulamasına ilişkin usul ve esasları düzenlememesi uygulamada gecikmelere neden olmuştur. Kanunun lafzında yer almasına rağmen gerekli diğer yasal düzenlemelerin yapılmaması, 2004 yılı iadelerinde tereddütlere neden olmuştur. Maliye Bakanlığı yayınlamış olduğu 27 seri numaralı sirküler[2]ile bu tereddütlere son vererek 2004 yılı için aylık mahsuben iade uygulamasının gerçekleşmediğini, eski sistemin ( yıllık iade ) aynen devam edeceğini belirtmiştir. Beklenen düzenleme 2005 Yılında da yapılmamış olup Maliye Bakanlığı yayımladığı 98 no’lu KDV Genel Tebliği ile 2005 yılına ilişkin yıllık bazda iade talep sınırının 10.000TL olarak uygulanacağını belirterek, bu yılda eski sistemin aynen devam edeceğini üstü kapalı belirtmiştir.

Nihayet öngörülen düzenleme Mayıs 2006’da yapılmış olup Bakanlar Kurulu 10379 sayılı kararıyla indirimli orana tabi teslim ve hizmetler nedeniyle yüklenilen ve indirim yoluyla telafi edilemeyen KDV’nin 10.000TL[3]’yi aşan kısmının yıl içinde mahsup edilmesini kararlaştırmıştır. Bakanlar Kurulunun asgari limiti belirlemesinin ardından Maliye Bakanlığı da yayımlamış olduğu 99 seri numaralı tebliğ ile bu kapsamdaki iadelere ilişkin usul ve esasları düzenlemiştir.

Dolaysıyla aylık mahsuben yıllık nakden iade şeklinde özetlenen yeni sistem 99 seri numaralı KDV Genel Tebliğinin yayımlandığı Temmuz 2006 dan itibaren uygulamaya girmiştir. 2006 yılının Ocak – Haziran arası dönemde mahsuben iade söz konusu değildir, bu 6 aylık dönem de eski sisteme göre kümülatif iade tutarı hesaplanacak ve bu tutar 2006 Temmuz ayında verilen Haziran beyannamesi ile mahsuben iade tutarı olarak kabul edilecektir.

III- AYLIK MAHSUBEN İADE TUTARININ HESAPLANMASI VE TALEBİ

İndirimli orana tabi işlemlerde aylık mahsuben iade tutarının hesaplanmasına ilgili yılın Ocak ayından itibaren başlanacaktır. İade tutarının hesaplanması 4 aşamada yapılacaktır;

ü Ocak ayı İndirimli orana tabi işlemler nedeniyle yüklenilen vergi hesaplanır,

ü Yüklenilen vergiden aynı ayda İndirimli orana tabi işlemler nedeniyle hesaplanan vergi çıkartılır,

ü Bulunan fark Ocak dönemi sonraki döneme devreden vergisi ile kıyaslanır,

ü Küçük olan tutar Bakanlar Kurulunca ilgili yıl için belirlenen asgari haddi aşıyorsa aşan kısım Ocak ayı mahsuben iade edilebilir vergisi olacaktır.

İade edilebilir tutar Bakanlar Kurulunca belirlenen asgari haddi aşmıyorsa Ocak ayında herhangi bir mahsup işlemi yapılmayacaktır.

�zubat ayında indirimli orana tabi işlemler nedeniyle yüklenilen vergiden aynı işlemler nedeniyle hesaplanan vergi çıkarılarak, aradaki fark Ocak ayı iade edilebilir vergisi ile toplanacaktır. Bu toplam �zubat ayı beyannamesindeki sonraki döneme devreden KDV ile kıyaslanarak küçük olan tutar Ocak-�zubat dönemi kümülatif iade tutarı olacaktır. Bu tutar Bakanlar Kurulunca belirlenen asgari haddi aşıyorsa aşan kısım �zubat ayı beyannamesinde mahsuben iade olarak dikkate alınacaktır. Eğer aşmıyorsa aynı hesaplama Ocak-Mart arası dönem için yapılacaktır.

Herhangi bir dönemde iade alt sınırı aşıldıktan sonra artık kümülatif toplama yapılmayacak olup sonraki aylar kendi içinde değerlendirilecektir. Artık Bakanlar Kurulunca belirlenen asgari tutarda dikkate alınmayacak olup, Yüklenilen – Hesaplanan KDV farkı doğrudan o dönemin devreden vergisi ile kıyaslanarak iade tutarı hesaplanacaktır. Bu durumda mahsuben iade tutarının hesabı üç aşamaya inecektir;

v İlgili ayda indirimli orana tabi işlemler nedeniyle yüklenen verginin hesaplanması,

v Yüklenilen vergiden aynı aydaki İndirimli orana tabi işlemler nedeniyle hesaplanan verginin çıkartılması,

v Bulunan farkın o ayın sonraki döneme devreden vergisi ile kıyaslanarak küçük olan tutarın mahsuben iade edilebilir vergi olması.

İade tutarı ilgili dönem KDV beyannamesinde gösterilerek bir dilekçe ile mahsuben iadesi talep edilebilecektir. Mahsup talep dilekçesine aşağıdaki belgeler eklenir.

a. Takvim yılının başından mahsup hakkının doğduğu döneme kadar alışlara ilişkin fatura ve benzeri belgeler ile aynı dönemde yapılan indirimli orana tabi satışlara ilişkin fatura ve benzeri belgelerin listesi,

b. Takvim yılı başından mahsup hakkının doğduğu döneme kadar iade edilecek vergi tutarının hesaplanmasına ilişkin olarak dönemler itibariyle hazırlanacak tablo,

c. Mahsup hakkının doğduğu dönemden itibaren sadece mahsup talep edilen vergilendirme dönemine ait olmak üzere ; indirilecek KDV listesi, indirimli orana tabi işlemlere ait satış faturaları ve yüklenilen KDV tablosu.

Bu şekilde hesaplanan iade tutarının mükellefin aşağıda belirtilen borçlarına mahsubu istenebilmektedir.

Ø Mükellefin kendisine ait vergi ve SSK borçları,

Ø Mükellefin kendisine ait elektrik ve doğalgaz borçları: Bu mahsup uygulamasına Ekim/ 2006 dönemine ait olup Kasım ayında verilecek KDV beyannamesinin verildiği tarihten sonra muaccel hale gelecek elektrik ve doğalgaz borçları ile başlanacaktır. (101 seri numaralı KDV Genel Tebliği)

Ø Kolektif Şirketler ile Adi Şirketlerin ortaklarının vergi ve SSK borçları: Bu mahsup imkanı 106 Seri Numaralı KDV Genel Tebliği ile getirilmiş olup, Kolektif Şirketler ile Adi Şirketler bu tebliğin yayımlandığı tarihten (28 Temmuz 2007) sonraki dönemlere ait indirimli orana tabi işlemleri nedeniyle hak ettikleri KDV iadelerini ortaklarının yalnızca Vergi ve SSK prim borçlarına mahsubunu isteyebileceklerdir.

IV- MAHSUP TALEBİNİN YERİNE GETİRİLMESİ

Vergilendirme dönemleri itibariyle 4.000TL’yi aşmayan mahsup talepleri inceleme raporu ve teminat aranılmaksızın yerine getirilecek olup, mahsup talebi belgelerin tamamlandığı tarih itibariyle geçerlik kazanacaktır. 4.000TL ve üzerindeki mahsup talepleri ise vergi inceleme veya YMM tasdik raporu karşılığında yerine getirilecektir. Talep tutarının 4.000TL’yi aşan kısmı kadar (örneğin 7.000TL için 3.000TL tutarında) teminat gösterilmesi halinde ise ilgili belgelerin tamamlanıp teminatın verildiği tarih itibariyle mahsup talebi yerine getirilmesi mümkündür. Bu durumda gösterilen teminat vergi inceleme veya YMM tasdik raporu ile çözülebilir.

İndirimli oranda vergiye tabi malların ihraç kaydıyla da satılmaları mümkündür. Bu şekilde yapılan satışlar nedeniyle doğan iade alacağının mahsup talebi, miktarına bakılmaksızın inceleme raporu, yeminli mali müşavir tasdik raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilir. 4.000TL’yi aşmayan mahsup talepleri gerekli belgelerin tamamlanması şartıyla derhal incelemesiz ve teminatsız yerine getirilebilirken, 4.000TL’yi aşan mahsup taleplerinin incelemesiz ve teminatsız yerine getirilebilmesi için ihracatın gerçekleşmesi ve tebliğde sayılan belgelerin tamamlanması gerekmektedir. İhracatın gerçekleşmesi beklenilmeden mahsup talebinde bulunulmak isteniyorsa teminat gösterilmesi gerekmektedir.

Tekstil ve konfeksiyon sektöründe indirimli orana tabi fason işlerden doğan KDV iade talepleri, miktarına bakılmaksızın, münhasıran vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir. İade talebi vergi inceleme raporunun vergi dairesine intikal ettiği tarihte geçerlik kazanacaktır. (105 Seri Numaralı KDV Genel Tebliği) Öte yandan 84 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinin (I/1.4.) bölümünde belirtilen mükelleflerin bu kapsamdaki mahsuben iade talepleri ise gerekli belgelerin ibrazı üzerine miktarına bakılmaksızın inceleme raporu, YMM tasdik raporu veya teminat aranmadan yerine getirilebilir.

İndirimli orana tabi işlemlerde mahsuben iade taleplerinin yerine getirilmesinde dikkate alınacak süreler aşağıda tablo halinde verilmiştir.

YMM tasdik raporlarında ihracat istisnasından doğan KDV alacaklarının iadesine ilişkin limitler uygulanacaktır. Buna göre; tam tasdik sözleşmesi bulunan mükelleflerin YMM raporu ile iadelerinde herhangi bir sınır aranmazken, tam tasdik sözleşmesi bulunmayan mükellefler belli limitler[4]dâhilinde YMM raporu ile mahsuben iade alabileceklerdir.

Mahsuben iade edilebilecek tutarın ilgili ayda tamamının mahsup edilememesi halinde, takip eden ayda kalan kısmın mahsubunun talep edilmesi de mümkündür. Hatta iade edilebilecek tutar, ait olduğu ayda hiç talep edilmese dahi hak edilen bu iade tutarı, cari yıl içinde sonraki bir vergilendirme döneminde mahsuben iadesinin talep edilebilmesi mümkündür. (41 sıra numaralı KDV sirküleri)

V- YILLIK İADE TUTARININ HESAPLANMASI VE TALEBİ

İndirimli orana tabi işlemlerden doğan iade alacağının yılı içinde mahsuben iade edilemeyen kısmı izleyen yıl içinde, mükellefin isteğine bağlı olarak, nakden veya mahsuben iade edilebilecektir. İade talebi en erken izleyen yılın Ocak dönemine ait olup �zubat ayı içinde verilecek KDV beyannamesi ile en geç de, Kasım dönemine ait olup Aralık ayı içinde verilecek KDV beyannamesi ile yapılabilir. Üç aylık vergilendirme dönemine tabi olan mükelleflerde ise iade talebi, en erken izleyen yılın ilk 3 aylık, en geç de üçüncü 3 aylık vergilendirme dönemlerine ait beyannamelerle yapılır.

Yıllık iade edilebilir tutar, yıl içerisinde yapılan mahsuplar dikkate alınmadan, eski sistemde olduğu (74 ve 76 seri numaralı KDV tebliğlerinde açıklandığı) gibi kümülatif olarak hesaplanır. Hesaplanan bu tutardan yıl içinde mahsuben iade edilen KDV toplamı düşülerek kalan tutarın 10.000TL’yi (2009 yılı için 13.000TL) aşan kısmı “İade Edilebilecek KDV” olarak dikkate alınır. İzleyen yılın Ocak dönemi ile iade talebinin yapıldığı dönem arasındaki bütün dönem beyannamelerinde devreden vergi yer alıyor ve her dönemin devreden vergi tutarı “İade Edilebilecek KDV” tutarını geçiyorsa, iade edilebilecek KDV’nin tamamı mükellefe iade edilir. Bazı dönemlerin devreden vergi tutarı “İade Edilebilecek KDV” tutarının altında kalıyorsa, en düşük devreden vergi tutarı iade edilebilecek tutar olarak dikkate alınır. Aradaki dönemlerden herhangi birisinde devreden vergi yer almıyorsa iade de söz konusu değildir. O halde yıllık iade tutarı 4 aşamada hesaplanacaktır;

v İlgili yılın Ocak-Aralık dönemi kümülatif iade tutarı hesaplanır,

v Yıllık hesaplanan tutardan yıl içerisinde mahsuben iade edilen tutar düşülür,

v Bulunan Farkın Bakanlar Kurulunca belirlenen asgari sınırı aşan kısmı iade edilebilecek vergi olarak dikkate alınır,

v Bu tutar ilgili yılın Ocak ayından iade talep edilen döneme kadarki bütün dönem beyannamelerinde yer alan sonraki döneme devreden vergi ile kıyaslanarak düşük olan tutar yıllık iade tutarı olarak kabul edilecektir. (herhangi bir dönemde devreden vergi bulunmuyorsa yıllık iade edilebilir vergide bulunmayacaktır.)

Bu şekilde hesaplanan KDV alacağının 4.000TL’yi aşmaması halinde nakden ve/veya mahsuben iade talepleri inceleme raporu, teminat ve YMM tasdik raporu aranılmadan, 99 nolu tebliğde belirtilen belgelerin tamamlandığı tarih itibariyle geçerlik kazanacaktır. İade talebinin 4.000TL ve üstünde olması halinde 4.000TL’yi aşan kısmın nakden ve/veya mahsuben iadesi için vergi inceleme raporu veya YMM tasdik raporu ibraz edilmesi gerekmektedir. İade talebi raporların ibraz edildiği tarihte geçerlik kazanacaktır. 4.000TL’yi aşan tutarlar için teminat gösterilmesi halinde, teminatın gösterilip belgelerin tamamlanmasından sonra nakden ve/veya mahsuben iade talebi yerine getirilecek, teminat vergi inceleme raporu veya YMM tasdik raporu ile çözülebilir.

YARARLANILAN KAYNAKLAR

[1]İadenin uygulandığı ilk yıl olan 1999 yılı için bu tutar 2000/1074 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 1 milyar lira olarak belirlenmiştir.

[2]17.02.2005 tarih ve KDVK- 27 / 2005 _ 6 sayı.

[3]2007 ve izleyen yıllarda bu sınır, yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanacaktır.

[4]03.03.2005 tarih ve 25744 sayılı resmi gazetede yayımlanan 37 seri numaralı SM, SMMM ve YMM genel tebliğine göre bu limitler 2005 yılı için 210.000TL olarak belirlenmiştir ve bu hadlerin her yıl bir önceki yıl için belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanacağı belirtilmiştir.