Bilgili Denetim Denetim Güven İster
I-GİRİŞ
İşverenler, 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanunun çerçevesinde bir işçinin işe başlamasından önce kanunun Sigortalının bildirimi ve tescili başlıklı 8. Maddesi, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 11.ve 15 maddelerine göre işe giriş bildirgesini vermekle mükellef olduğu gibi aynı zamanda kanunun Sigortalılığın sona ermesi başlıklı 9.maddesi ve Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 14.maddesine göre sigortalılığı sona erenlerin işten çıkışını çıkış bildirgesi ile kuruma kanunda belirtildiği şekil ve zamanda bildirmekle mükelleftir.
Hayatın olağan akışı içerisinde günlük yaşantımızın 1/3 lük bölümünü çalışarak geçirmekte olduğumuz göz önüne alındığında, bu çalışma hayatı içinde insanlar işe girmekte ya da işten çıkmaktadır. İşten ayrılış bildirgesinin sigortalının işten ayrıldığı tarihten itibaren 10 gün içinde verilmemesi halinde İdari Para cezasının uygulanacağı 5510 sayılı yasaya ilk defa 5838 sayılı kanunun 4 maddenin ikinci fıkrasıyla girmiştir ve 5510 sayılı kanununda j fıkrasıyla yerini almıştır. İşe giriş ve çıkışların sirkülasyonu düşünüldüğünde işverenlerin bildirim yükümlülüklerini yerine getirilmemesi halinde 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanunun 102/j Maddesine göre İdari Para Cezası ile karşı karşıya kalmaktadır. Makalemizin konusunu 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanunun 102.maddenin j fıkrasında yapılan yeni düzenleme oluşturmaktadır.
II- 102/j MADDENİN 6283 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENAL SAĞLIK SİGORTASI KANUNUDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI DAİR KANUNDAN ÖNCEKİ VE SONRAKİ HALİ
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanunun 102. Maddesi kanun kapsamında bulunanların sorumluluklarını yerine getirmemesi halinde idarece uygulanacak İdari Para Cezası uygulamasının anlatıldığı genel maddedir, j fıkrası ise ; 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanununa tabi olanlarının 9 uncu maddenin birinci fıkrasının(a) bendine göre sigortalılığı sona erenlere ilişkin bildirim ile 506 sayılı kanunun geçici 20 maddesine yer alan sandıklara sandık iştirakçiliğinin başlama veya sona ermesine ilişkin bildirimi, süresi içerisinde ya da kurumca belirlenen şekle ve usule uygun olarak yapmayanlar veya kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler hakkında yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde kanununda uygulanacak yaptırımların (İdari Para Cezalarının) anlatıldığı maddedir.
01.03.2012 tarihinde kabul edilen 6283 sayılı kanundan önce 102/j maddesi “kanunun 9 uncu maddenin birinci fıkrasının(a) bendine göre sigortalılığı sona erenlere ilişkin bildirim ile 506 sayılı kanunun geçici 20 maddesine yer alan sandıklara sandık iştirakçiliğinin başlama veya sona ermesine ilişkin bildirimi, süresi içerisinde ya da kurumca belirlenen şekle ve usule uygun olarak yapmayanlar veya kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler hakkında her bir sigortalı için asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanmaktaydı.” Şeklindeydi.
08.03.2012 tarihinde 28227 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 01.03.2012 tarihinde kabul edilen 6283 sayılı kanunla yapılan değişiklikle 9 uncu maddenin birinci fıkrasının(a) bendine göre sigortalılığı sona erenlere ilişkin bildirim ile 506 sayılı kanunun geçici 20 maddesine yer alan sandıklara sandık iştirakçiliğinin başlama veya sona ermesine ilişkin bildirimi, süresi içerisinde ya da kurumca belirlenen şekle ve usule uygun olarak yapmayanlar veya kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler hakkında uygulanacak idari para cezaları bir takvim ayında işlenen bu fiilden dolayı tutmakla yükümlü bulunan defter ve belgelerin ibraz edilmemesi nedeniyle verilmesi nedeniyle verilmesi gereken ceza tutarını aşmamak kaydıyla her bir sigortalı ve sandık iştirakçisi için asgari ücretin onda biri tutarında idari para cezası uygulanacaktır.
6283 sayılı kanun öncesi her bir sigortalı için asgari ücret idari para cezası uygulanırken, kanun sonrasında her bir fiil için toplamda bir takvim ayında tutmakla yükümlü bulunan defter belge ibraz etmeme (Bilanço esasına göre defter tutanlar asgari ücretin 12 katı, diğer defter tutmakla mükellef olanlar asgari ücretin 6 katı, defter tutma yükümlülüğü olmayanlar asgari ücretin 3 katı tutarında İpc) cezasını aşmamak kaydıyla her bir sigortalı için asgari ücretin onda biri tutarında idari para cezası uygulanmasıdır. Düzenlemeden sonra dikkati çeken iki husus bulunmamaktadır, birincisi her bir sigortalı için asgari ücretin onda biri İPC uygulanması diğeri ise uygulanacak İPC miktarının defter belge ibraz etmeme cezasını aşmayacak olmasıdır.
Örnek: A limited şirketi 2012 Nisan ayında işten ayrılan 42 işçisini Aylık prim hizmet belgesinde bildirmesine rağmen, vermesi gereken ayrılış bildirgesini vermeyi unutmuştur. A limited şirketi için
– 6283 sayılı yasa olmasaydı her bir sigortalı için asgari ücret tutarında İdari Para Cezası
886,50X42= 37.233 TL uygulanacaktı,
– 6283 sayı yasa sonrası her bir sigortalı için asgari ücretin onda biri tutarında idari para cezası
886,50/1/10= 88,65 TL uygulanacaktır, fakat uygulanacak idari para cezası tutarı defter belge ibraz etmeme cezasını 10638 TL yi aşmayacaktır.
88,65X42= 3723 TL ipc uygulanacaktır.
III- SONUÇ
Örneğimizde geçen şirket gibi birçok işveren ve kamu kurumu sigortalı işten çıkışlarını Aylık Prim Hizmet Belgesinde bildirdiğinden, gerek iş yoğunluklarından gerekse başkaca sebeplerden dolayı ayrıca işten çıkış bildirgelerini vermemişlerdir. Bu ve bunun gibi birçok sebepten dolayı işten çıkış bildirgesi vermeyen işverenlerle, 506 sayılı kanunun geçici 20 maddesine yer alan sandıklara sandık iştirakçiliğinin başlama veya sona ermesine ilişkin bildirimi, süresi içerisinde ya da kurumca belirlenen şekle ve usule uygun olarak yapmayanlar veya kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenlerin hakkında Sosyal Güvenlik Kurumunca gerek geriye dönük yapılan taramalar gerekse de ileride verilmesi unutulabilecek işten çıkış bildirgeleri için karşı karşıya kalacakları büyük miktardaki idari para cezalarında 6283 sayılı kanunla yapılan bu düzenlemeyle; işverenlerimizin rahatlaması yönünde olumlu bir gelişme olduğu kanısındayız.
*Sosyal Güvenlik Denetmeni, Tuzla Sosyal Güvenlik Merkezi Müdür Yardımcısı
(1)5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanunu
(2)6283 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortasında Değişiklik Yapılmasında Dair Kanun
(3) Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği
