Bilgili Denetim Denetim Güven İster
YENİLİKÇİ BEYİNLERE TEKNOGİRİŞİM SERMAYE DESTEĞİ
Giriş
Türkiye’de gerçekleştirilen araştırma, geliştirme ve yenilik faaliyetleri ile yazılım faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan buluşlar dolayısıyla elde edilecek kazançların bir kısmı 5520 sayılı Kurumlar Vergisinden istisna edilmesinden sonra, 16/2/2016 tarih ve 6676 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (bundan böyle ar-ge kanunu olarak adlandırılacaktır) ile teknogirişim sermaye desteğine yönelik olarak birtakım düzenlemeler yapılmıştır.
- Teknogirişim Sermaye Desteği Nedir?
Teknogirişim sermayesi, Ar-ge Kanunu’nun 2. Maddesinin e fıkrasında şu şekilde tanımlanmıştır: “Örgün öğrenim veren üniversitelerin herhangi bir lisans programından bir yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenci, yüksek lisans veya doktora öğrencisi ya da lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön başvuru tarihinden en çok on yıl önce almış kişilerin, teknoloji ve yenilik odaklı iş fikirlerini, desteği veren merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından desteklenmesi uygun bulunan bir iş planı çerçevesinde, katma değer ve nitelikli istihdam yaratma potansiyeli yüksek teşebbüslere dönüştürebilmelerini teşvik etmek için yapılan sermaye desteğini ifade eder.”
Kanunda yer verilen tabirle teknoloji ve yenilik odaklı iş fikirlerinin desteklenmesini, bunların birer fikir olarak kalmamasını, katma değere ve istihdama dönüştürmeyi hedefleyen bir yaklaşımdır. Şimdinin başarılı iş ve teknoloji fikirlerinin öncesinde birer düşünce veya hayal olduğu düşünülürse bunların desteklenmesinin önemi biraz daha anlaşılabilir.
- Teknogirişim Sermaye Desteğinin Temel Özellikleri
Ar-ge Kanunu’nun 3. Maddesinin 5. Fıkrasında ise teknogirişim sermayesi desteğinden faydalanma esasları sayılmıştır. Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından bu teknogirişim sermayesinden faydalanabilecek olanlara bir defaya mahsus olmak üzere teminat alınmaksızın 100.000 Türk Lirasına kadar teknogirişim sermayesi desteği hibe olarak verilir.
Bu fıkra uyarınca yılı bütçesinde Ar-Ge projelerinin desteklenmesi amacıyla ödeneği bulunan merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin tümü tarafından yapılan ödemelerin toplamı, her takvim yılı için 50.000.000 Türk Lirasını geçemez. Bu tutarlar, takip eden yıllarda 213 sayılı Kanuna göre her yıl belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanır.
Teknogirişim sermayesi desteğinden faydalananlara, bu desteğe konu projelerinin finansmanında kullanılmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye desteklerinin beyan edilen gelirin veya kurum kazancının yüzde onunu ve öz sermayenin yüzde yirmisini aşmayan kısmı 193 sayılı Kanunun 89 uncu maddesi uyarınca beyan edilen gelirin ve 5520 sayılı Kanunun 10 uncu maddesine göre kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılır. İndirim konusu yapılacak tutar yıllık olarak 500.000 Türk lirasını aşamaz.
Teknogirişim sermayesi desteğine konu projelerin finansmanında kullanılmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye desteklerinin iki yıl içerisinde ilgili projenin finansmanında kullanılmayan kısmı için indirim dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir.
Teknogirişim sermaye desteğinden faydalanacak olanlar Ar-ge Kanunu kapsamındaki istisna, indirim ve teşviklerden faydalanabileceklerdir. Örneğin gelir vergisi stopaj teşviki, sigorta prim desteği ve damga vergisi istisnasından faydalanabileceklerdir. Ar-ge Kanununda, Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerine ilişkin yerindelik ve uygunluk denetimlerinin, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından gerçekleştirileceği hüküm altına alınmıştır.
- Teknogirişim Sermaye Desteğine İlişkin Muhtelif Hususlar
Teknogirişim sermaye desteğinden faydalanacaklar için 6 Seri No.lu 5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun Genel Tebliği ve Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesine İlişkin Uygulama ve Denetim Yönetmeliği’nde çeşitli usul ve esaslar getirilmiştir.
3.1. Teknogirişim Sermaye Desteğinin İndirimi
Ar-ge Kanununda yer alan arge, yenilik ve tasarım harcamalarının indirilebileceği hükmü haricinde, teknogirişim sermayesi desteğinden faydalananlara, bu desteğe konu projelerinin finansmanında kullanılmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye desteklerinin beyan edilen gelirin veya kurum kazancının yüzde onunu ve öz sermayenin yüzde yirmisini aşmayan kısmı 193 sayılı Kanunun 89 uncu maddesi uyarınca beyan edilen gelirin ve 5520 sayılı Kanunun 10 uncu maddesine göre kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabileceğine daha önceki bölümlerde değinilmişti.
3.2. Teknogirişim Sermaye Desteği Verenlerce Kullanılabilecek İndirim Tutarı
Teknogirişim sermaye desteğinden faydalananlara, desteği verenler açısından indirim olarak dikkate alınacak tutarın hesabı 6 Seri No.lu 5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme Ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun Genel Tebliği’nde açıklanmıştır. Buna göre; Teknogirişim sermaye desteğinden faydalananlara, Gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye desteğinin, merkezî yönetim kapsamındaki kamu idaresi tarafından kabul edilmiş iş planına uygun biçimde ve destek başvurusundan sonra ihdas edilmiş ve girişimcinin münferiden veya müştereken temsil ve ilzama yetkili olduğu işletmeye sermaye desteğini sağlayan mükelleflerce kuruluşunda veya sonrasında ortak olmak ve sermaye koymak suretiyle sağlanması zorunludur.
Teknogirişim sermayesi desteğinden faydalananlara, bu desteğe konu projelerinin finansmanında kullanılmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye desteklerinin beyan edilen gelirin veya kurum kazancının yüzde onunu ve öz sermayenin yüzde yirmisini aşmayan kısmının hesabında indirim olarak dikkate alınabilecek tutar, gerçek kişiler açısından sermaye desteğinin sağlandığı takvim yılında elde edilen beyana tabi kazanç ve iratların toplam tutarından geçmiş yıl zararları ve tüm indirim ve istisnalar düşüldükten sonra kalan tutarın yüzde onu ile sınırlıdır. Kurumlar vergisi mükellefleri açısından ise sermaye desteğinin sağlandığı hesap dönemi başındaki öz sermayenin yüzde yirmisini aşmamak koşuluyla kurum kazancının en fazla yüzde onu ile sınırlı olup indirim tutarının tespitinde kurum kazancı olarak ticari bilanço kârı veya zararına kanunen kabul edilmeyen giderler eklenmek ve geçmiş yıl zararları ile varsa tüm indirim ve istisnalar düşülmek suretiyle bulunan tutar [Ticari bilanço kârı (zararı) + kanunen kabul edilmeyen giderler – geçmiş yıl zararları – tüm indirim ve istisnalar] dikkate alınacaktır.
“ Örnek 4: Bayan (B), teknogirişim sermayesi desteğinden faydalanmak için onay almış ve sermaye şirketi kurmak amacıyla işlemlere başlamıştır. (B)’nin teknogirişim sermaye desteğine konu projesine destek olmak isteyen (D) A.Ş. ise, yeni kurulacak şirkete ortak olmak için girişimde bulunmuş ve kurulan yeni şirkete 2016 yılında 100.000 TL sermaye koyarak %50 oranında ortak olmuştur.
(D) A.Ş.’nin 2016 yılı beyanname bilgileri aşağıdaki gibidir:
| -2016 yılı dönembaşı öz sermayesi ……………………….. | : 1.000.000 TL |
| -2016 yılı ticari bilanço karı ………………………………….. | : 700.000 TL |
| -Kanunen kabul edilmeyen giderler ………………………. | : 150.000 TL |
| – İştirak kazancı istisnası………………………………………. | : 170.000 TL |
| -Kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınacak bağış | : 180.000 TL |
(D) A.Ş.’nin sağladığı sermaye desteği, [Ticari bilanço kârı (zararı) + kanunen kabul edilmeyen giderler – geçmiş yıl zararları – tüm indirim ve istisnalar] dikkate alınmak suretiyle hesaplanan kurum kazancının yüzde onunu geçemeyecektir.
| -Ticari bilanço karı………… | : 700.000 TL |
| -KKEG (+) …………………………………. | : 150.000 TL |
| -İştirak kazanç istisnası (-) ……………. | : 170.000 TL |
| -Kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınacak bağış | : 180.000 TL |
| -Kurum kazancı [(700.000 + 150.000) – (170.000 + 180.000)] | : 500.000 TL |
| -Kurum kazancının %10’u (500.000 x %10)………. | : 50.000 TL |
Bu durumda, sermaye desteği olarak sağlanan 100.000 TL, özsermayenin %20’sini aşmamaktadır. Ancak, (D) A.Ş.’nin indirim tutarının tespitinde dikkate alınacak kazancının %10’u 50.000 TL olduğundan, sağlanan sermaye desteğinin sadece 50.000 TL’lik kısmı beyanname üzerinden indirim konusu yapılabilecek, kalan 50.000 TL ise indirim olarak dikkate alınamayacaktır.”
Bu arada sermaye desteğinin sağlandığı dönemde herhangi bir suretle indirime konu edilemeyen tutarın izleyen hesap dönemlerine devretmesi mümkün bulunmamaktadır.
3.3. Teknogirişim Sermaye Desteğinden Faydalanabilecek Kişiler
Kişilerin başta belirtilen mezuniyet şartlarına ek olarak, Teknogirişim Sermaye Desteğinden, merkezî yönetim kapsamındaki kamu idaresi tarafından kabul edilmiş iş planına uygun biçimde ve destek başvurusundan sonra ihdas edilmiş ve girişimcinin münferiden veya müştereken temsil ve ilzama yetkili olduğu işletme yararlanabilir.
Girişimciler teknogirişim sermayesi desteğinden, bir defaya mahsus olmak üzere yararlandırılır. Bu husus ilgili idarelerce teknogirişim sermayesi desteği Bilim Sanayi Ve Teknoloji Bakanlığı nezdinde tutulan bilgi kütüğünden araştırılır ve değerlendirme esnasında dikkate alınır.
3.4. Teknogirişim Desteğini Verecek Kamu Kuruluşlarına İlişkin Hususlar
Teknogirişim Sermaye Desteği merkezî yönetim kapsamındaki kamu idaresi tarafından kabul edilmiş iş planına uygun biçimde yapılmalıdır. Ayrıca destek kararını veren merkezî yönetim kapsamındaki kamu idaresi bir işletmeye verilecek hibe şeklindeki sermaye desteğini taksitlere bölebilir, destek ödemelerinin yapılması için çeşitli başarım ölçütlerinin yerine getirilmesini şart koşabilir, öncelikli olarak destekleyeceği teknolojik alanlar belirleyebilir.
Kanun kapsamında, yılı bütçesinde Ar-Ge ve yenilik harcamalarının desteklenmesi amacıyla hibe şeklinde ödeneği bulunan merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin tümü tarafından yapılan ödemelerin toplamı, 50.000.000 TL’yi aşamaz. Bu husus merkezî yönetim bütçesinin hazırlanması ve uygulanması esnasında dikkate alınır ve izlenir.
- Teknogirişim Sermayesi Desteği Uygulamasında Prosedürler
Teknogirişim sermaye desteği verilirken ve verildikten sonra Bakanlıkça belirlenen birtakım prosedürler vardır. Teknogirişim sermaye desteğinden faydalanabilmek için belirlenen hükümlere uygun hareket etmek çoğunluklar şart koşulmuştur. Sermaye desteğinin tam olarak anlaşılabilmesi için uygulama yönetmeliğinde yer verilen prosedürlere yazımızda da yer vermek gerekir.
Teknogirişim sermaye desteği, merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından verilir. Teknogirişim sermayesi desteği veren merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından desteklenmek üzere belirlenen projelerin, başvuru sahipleri ve bütçesini içeren listeyi Bakanlığa bildirir. Bu bilgiler, Bakanlıkça oluşturulacak teknogirişim sermayesi desteği bilgi kütüğünde tutulur.
Teknogirişim sermayesi desteği veren merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri, işletmeyle imzalanan sözleşmeyi ve desteklenmeye uygun bulunan bütçeyi belirten karar yazısını, ödeneğin tahsis edildiği tarihten itibaren en geç on beş iş günü içinde Gelir İdaresi Başkanlığı, Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü ve Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığına bildirir.
Teknogirişim sermaye desteğine ilişkin Usul ve Esaslar, desteği veren merkezî yönetim kapsamındaki kamu idaresi tarafından hazırlanır. Usul ve Esaslarda asgari aşağıdaki hususlar bulunur.
a) Destek süresi,
b) Kamudan alınan diğer geri ödemesiz desteklerin teknogirişim sermaye desteğinden düşülmesi,
c) İş planı dokümanının içeriği ve biçimi,
ç) İş planı başvuru değerlendirme usul ve esasları,
d) Değerlendirme Komisyonunun çalışmasına ilişkin usul ve esaslar,
e) Sözleşmeye ilişkin hususlar,
f) Destek verilen işletmenin izlenmesine ilişkin usul ve esaslar,
g) Malî belgelendirme, denetim ve ödeme işlemlerine ilişkin usul ve esaslar,
ğ) Haksız ve fazla ödemelerin tahsiline ilişkin usul ve esaslar,
h) Tarafların sorumlulukları,
ı) Etik şartlar,
i) Gizlilik, fikrî ve sınaî mülkiyet haklarına ilişkin hususlar,
j) Destekle ilgili belgelerin saklanması ve destek sonrası denetime ilişkin usul ve esaslar.
Teknogirişim sermayesi desteğinden yararlanan işletmeler, Kanun kapsamındaki destek ve teşvik unsurlarından proje sözleşmesinin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren ve iş planının ilgili merkezî yönetim kapsamındaki kamu idaresi tarafından desteklendiği süre boyunca yararlanır.
SONUÇ
Çalışmamızda Teknogirişim Sermaye Desteğine ilişkin mevzuatta yer alan hususlara değinilerek, teknogirişim sermaye desteğine ilişkin derli toplu bir başvuru kaynağı oluşturulmaya çalışılmıştır. Teknolojik alanda yeni ve katma değere dönüşebilecek fikirlerin sermaye desteği bulması oldukça önemlidir. Kamu otoritesinin vermiş olduğu bu sermaye desteğinin vergi uygulamasındaki yansımaları ve usul noktasındaki prosedürlere yer verilerek teknogirişim sermaye desteğine ilişkin uygulamadaki farklı hususlar aydınlatılmaya çalışılmıştır.
