MÜCEVHER PIRLANTA VE KDV-ÖTV

1- GENEL BİLGİ:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun “Altıncı Bölümü” Sosyal ve Askeri Amaçlı İstisnalarla Diğer İstisnalar başlığını taşımakta olup aynı kanunun 17/4-g maddesi ise Külçe altın, külçe gümüş, kıymetli taşlar (elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet, inci, kübik virconia) döviz, para, damga pulu, değerli kâğıtlar, hisse senedi, tahvil ile metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt, cam hurda ve atıklarının tesliminde istisnayı düzenlemektedir.

 

 

 

 

5228 sayılı Kanunun 15. maddesiyle değişen bentle 01.08.2004 tarihinden geçerli olmak üzere aşağıda yazılı değerli taşlar ve elmaslar Katma Değer Vergisinden istisna kılınmıştır.

 

 

 

 

ü Külçe altın,

 

 

ü Külçe gümüş,

 

 

ü Kıymetli taşlar (elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet, inci, kübik virconia)

 

 

 

 

Maddenin tarihler itibariyle değişiklik kronolojisi aşağıdaki gibidir.

 

 

 

 

ü (4369 sayılı Kanunun 60.maddesiyle eklenen Yürürlük 01.08.1998) Külçe gümüş, döviz, para, damga pulu, harç pulu, değerli kağıtlar, taşıt pulu, hisse senedi ve tahvil teslimleri

 

 

ü (5035 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle değişen bent Yürürlük 02.01.2004) Külçe altın, dore külçe altın, külçe gümüş, döviz, para, damga pulu, harç pulu, değerli kâğıtlar, hisse senedi, tahvil ile metal, plastik, kâğıt, cam hurda ve atıklarının teslimi,

 

 

 

 

2- MÜCEVHER PIRLANTA VE KIYMETLİ TA�zLARIN KDV VE ÖTV KAR�zISINDAKİ DURUMU

 

 

 

 

2.1. Türkiye’de Mücevher Pırlanta ve Kıymetli Taşların Teslimi KDV’den İstisna Edilmiştir

 

 

 

 

3065 Sayılı Katma Değer Vergisi 1/1 maddesine göre Türkiye’de ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler katma değer vergisine tabi olacağı ifade edilmiştir.

 

 

 

 

Bu kapsamda işletmelerin kuyumculuk faaliyeti kapsamında Türkiye’de Külçe altın, külçe gümüş, kıymetli taşlar (elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet, inci, kübik virconia) gibi taşların satışından doğan teslimleri katma değer vergisi kanunu’nun 17/4-g maddesi gereğince vergiden istisna edilmiştir.

 

 

 

 

3065 Sayılı Kanunun 29/1 maddesine göre; mükellefler yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden, faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla yüklendikleri katma değer vergilerini indirebilmektedirler. Aynı Kanunun 29/2 fıkrasında ise; bir vergilendirme döneminde indirilecek katma değer vergisi toplamı, mükellefin vergiye tâbi işlemleri dolayısıyla hesaplanan katma değer vergisi toplamından fazla olduğu takdirde, aradaki fark sonraki dönemlere devrolunacaktır. Dolayısıyla, mükellef bir vergilendirme döneminde teslim ve hizmetler karşılığında tahsil ettiği katma değer vergisi ile teslim ve hizmet dolayısıyla yüklendiği katma değer vergisini kıyaslayarak işlemlerini beyannamelerine yansıtacaktır[1]. Görüleceği üzere Katma Değer Vergisi Kanununun en büyük özelliği mal ve hizmet aşamalarını bire bir takip ederek teslim ve alışlar dolayısıyla oluşan katma değerlerinin birbirleri ile karşılaştırarak mahsup etme imkanı tanımasıdır. Bu müessese Katma Değer Vergisinde “ Vergi İndirimi” olarak adlandırılmaktadır.

 

 

 

 

Bu bağlamda KDV Kanununun “İndirilemeyecek Katma Değer Vergisi” başlıklı 30.maddenin (a) bendinde getirilen genel kurala göre; Vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmiş bulunan malların teslimi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan katma değer vergisi indirim konusu yapılamayacaktır. Örneğin; Katma Değer Vergisi Kanununun 17/4-g kapsamında Türkiye’de teslim edilen mücevher ve pırlanta gibi değerli taşlarda KDV hesaplanmayacaktır. Vergiden istisna edilen olan bu işlemlere ilişkin olarak yapılan ödemeler dolayısıyla yüklenilen Katma Değer Vergisi indirim konusu yapılamayacak ancak KDV Kanununun 58.maddesi hükmü gereği[2] İndirim konusu yapılamayan vergiler Gelir veya Kurumlar Vergisi matrahının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınması gerekeceği açıktır. Dolayısıyla bu işlemler kısmı istisna kapsamında dikkate alınması gereken işlemlerdir.

 

 

 

 

Bu bilgiler ışığında kuyumculuk faaliyeti kapsamında Külçe altın, külçe gümüş, kıymetli taşlar (elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet, inci, kübik virconia) gibi taşların satışından katma değer vergisi hesaplanmayacak işçilik nedeni ile ek değer üzerinden katma değer vergisi hesaplanacaktır. Mükellef kuyumcu değerli taşların tesliminde katma değer vergisi tahsil edemediğinden malın alımı sırasında yüklendiği katma değer vergisini iade alamayacak olup yüklenilen KDV gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde maliyet veya gider olarak kaydedilecektir.

 

 

 

 

2.2.Mücevher Pırlanta ve Kıymetli Taşların İthalatı ÖTV’ye Tabidir

 

 

 

 

Özel Tüketim Vergisi Kanununa göre Verginin Konusunu bu kanuna ekli I, II, III ve IV sayılı listelerden oluşmaktadır. 5766 Sayılı Kanunun 19.maddesiyle liste 01.07.2008 tarihinden geçerli listede ÖTV oranları belirlenmiştir.

 

 

 

 

Buna göre;

 

 

 

 

ü Tabii inci veya kültür incileri (işlenmiş veya tasnife tabi tutulmuş olsun olmasın) (fakat ipliğe dizilmemiş, mıhlanmamış veya takılmamış); tabii inci veya kültür incileri (taşınmasında kolaylık sağlamak amacıyla geçici olarak ipliğe dizilmiş)……..% 20

 

 

ü Elmaslar (işlenmiş olsun olmasın, fakat mıhlanmamış veya takılmamış)……% 20

 

 

ü Kıymetli taşlar (elmaslar hariç) veya yarı kıymetli taşlar (işlenmiş veya tasnife tabi tutulmuş olsun olmasın)(fakat ipliğe dizilmemiş, mıhlanmamış veya takılmamış); kıymetli taşlar (elmaslar hariç) veya yarı kıymetli taşlar (tasnife tabi tutulmamış) (taşınmasında kolaylık sağlamak amacıyla geçici olarak ipliğe dizilmiş)………% 20

 

 

 

 

Yukarıdaki kıymetli taşların yurtdışından ithalatı Özel Tüketim Vergisine tabi olup % 20 oranında gümrük idaresinde ÖTV tahakkuk ettirilecektir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.3.Free Shop’lar tarafından Yapılan Alım ve Satışlarda Vergi Avantajları

 

 

 

 

Ø Genel Olarak Free Shoplar (Gümrüksüz Satış Mağazaları)

 

 

 

 

Free Shop’lar (gümrüksüz satış mağazaları) ile ilgili düzenlemeler 4458 Sayılı Gümrük Kanunu[3] ve Gümrüksüz Satış Mağazaları Yönetmeliğinde[4] düzenlenmiştir.

 

 

 

 

Genellikle yolcu girişi ve çıkışı yapılan sınır kapılarında yani gümrük kapılarında, havaalanlarında ve limanlarda transit yolculara diplomatik muafiyetten yararlanacak elemanlara, turistlere gümrüksüz satış yapan mağazalara free shoplar denir.

 

 

 

 

İlgili yönetmenliğe göre Türkiye’ye gelen veya Türkiye’den giden yolcular ile transit yolculara, diplomatik muafiyetten yararlananlara, yabancı basın yayın organlarının yabancı uyruklu mensuplarına, İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı’ndan transit geçen gemilere, yat limanlarına gelip giden veya kışlayan yat ve tekne sahiplerine, Gümrük Müsteşarlığınca belirlenecek diğer kişilere satış yapmak üzere açılan mağazalar olarak olup yönetmeliğin Tanımlar başlıklı 3. maddesinin (c) bendinde Gümrüksüz Satış Mağazası (Mağaza); Birinci maddede belirtilen kişilere satış yapmak üzere tesis edilen ve özel antrepo sayılan yerler olarak tanımlanmıştır.

 

 

 

 

Depo ve mağazalar, gümrük müfettiş ve müfettiş muavinleri, gümrük kontrolörleri ve stajyer gümrük kontrolörleri ile gümrük ve muhafaza başmüdürü, gümrük müdürü ve yetkili memurlarının ve Müsteşarlıkça yetkili kılınacak kişilerin inceleme ve denetimine tabidir. Mağaza ve depo yetkilileri, bu yerleri inceleme ve denetim elemanlarının talepleri hâlinde derhâl açmaya, her türlü kolaylığı göstermeye ve istenen bilgi ve belgeleri vermeye mecburdur. Buna riayetsizlik hâlinde mağaza veya depo, denetim ve inceleme yapanlarca geçici olarak kapatılır. İstenilen bilgi ve belgeler sunulduğunda derhâl açılır.

 

 

 

 

Ø Free Shop’lara Yapılan Mal Teslimleri İhracat Olarak Değerlendirilmez

 

 

 

 

3065 Sayılı Katma Değer Vergisi 1/1 maddesine göre Türkiye’de ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler katma değer vergisine tabi olacağı ifade edilmiştir. Aynı kanunun 12/1-b maddesinde İhracat teslimi ve yurt dışındaki müşteriler İçin yapılan hizmetler ele alınmış olup bir teslimin ihracat kapsamında değerlendirilebilmesi için teslim konusu mal Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesinden çıkarak bir dış ülkeye veya bir serbest bölgeye vasıl olmalı ya da yurt dışındaki müşteriye gönderilmek üzere yetkili gümrük antreposuna konulmalıdır.

 

 

 

 

Bu açıklamalar ışığında Gümrüksüz Satış Mağazaları Yönetmeliğinde özel antreponun özel türü olan gümrüksüz satış mağazalarına yapılan teslimler yurtdışındaki müşteriye gönderilmek üzere yetkili antrepolara teslim edilme şartı yer aldığından ihracat kapsamında değerlendirilemeyeceği için katma değer vergisi hesaplanması gerekir.

 

 

 

 

Buna göre gümrüksüz satış mağazalarına (Free Shoplara) pırlanta, mücevher veya diğer değerli taşların teslimi zaten istisna kapsamında olduğundan her halükarda vergi hesaplanmayacak olup bunlar dışındaki malların teslimi halinde ise ihracat şartları hasıl olmadığından Katma Değer Vergisinin hesaplanacağı unutulmamalıdır.

 

 

 

 

Ø Free Shop’lar Tarafından Yapılan İthalat KDV’den İstisna Edilmiştir

 

 

 

 

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 16/1-c maddesine göre 5035 sayılı Kanunun 7. maddesiyle değişen bent 02.01.2004 geçerli olmak üzere; Gümrük Kanunundaki transit ve gümrük antrepo rejimleri ile geçici depolama ve serbest bölge hükümlerinin uygulandığı mallar katma değer vergisinden istisna edilmiştir.

 

 

 

 

Bu hükümler ışığında gümrüksüz satış mağazalarının bu kapsamda yurtdışından pırlanta, mücevher ve diğer değerli taşların ithalatı katma değer vergisinden istisna edilmiştir.

 

 

 

 

Ø Free Shop’lar Tarafından Yapılan İthalat ÖTV’den İstisna Edilmiştir

 

 

 

 

4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun “Diğer İstisnalar” başlıklı 7.maddesinin 7 numaralı bendinde 4458 sayılı Gümrük Kanununun transit, gümrük antrepo, dahilde işleme, gümrük kontrolü altında işleme rejimlerine tâbi tutulanlar ile serbest bölgeler ve geçici depolama yerleri hükümlerinin uygulandığı mallar, vergiden müstesnadır.

 

 

 

 

Bu bağlamda gümrüksüz satış mağazalarının bu kapsamda yurtdışından pırlanta, mücevher ve diğer değerli taşların ithalatı özel tüketim vergisinden istisna edilmiştir.

 

 

 

 

3- SONUÇ

 

 

 

 

Makalemizin önceki bölümlerinde açıklanan hükümler ışığında mücevher, pırlanta ve diğer değerli taşların alım ve satımı vergi mevzuatı açısından değerlendirilmiş olup aşağıdaki sonuçlara varılmıştır.

 

 

 

 

• Free Shop’lar (gümrüksüz satış mağazaları) ile ilgili düzenlemeler 4458 Sayılı Gümrük Kanunu ve Gümrüksüz Satış Mağazaları Yönetmeliğinde düzenlenmiş olup mağaza açma ve depo açma izni verilecek olanlar ilgili yönetmeliğin 5.maddesinde sayılmış olup bu şartları taşıyan herkesin vergisel avantajlardan yararlanma imkanı bulunduğu,

 

 

• Mücevher, pırlanta ve benzeri değerli taşların free shoplar (gümrüksüz satış mağazaları) tarafından ithalatı katma değer vergisi ve özel tüketim vergisinden istisna olduğu,

 

 

• Mücevher, pırlanta ve benzeri değerli taşların free shoplara (gümrüksüz satış mağazaları) teslimi her halükarda katma değer vergisinden istisna edildiğinden katma değer vergisinden hesaplanmayacağı, bunun dışındaki mallar ise ihracat istisnası kapsamında değerlendirilemeyeceğinden genel hükümlere tabi olacağı,

 

 

• Mücevher, pırlanta ve benzeri değerli taşların Türkiye’deki müşterilere satılması KDV Kanunu’nun 17/4-g maddesi gereğince katma değer vergisinden istisna olduğu,

 

 

• Kısmi istisna kapsamında teslim edilen mücevher, pırlanta ve benzeri değerli taşlar dolayısıyla yüklenilen katma değer vergisinin KDV Kanunu’nun 58.maddesine göre indirim konusu yapılamadığından gelir veya kurumlar vergisi açısından maliyet unsuru olarak dikkate alınacağı,

 

 

• Mücevher, pırlanta ve benzeri değerli taşların IV No’lu liste kapsamında yurtdışından ithalat edilmesi halinde gümrük idaresince % 20 oranında ÖTV hesaplanması gerektiği,

 

 

Sonuçlarına varılmıştır.

 

 

[1] Muharrem ÖZDEMİR. Vergi Denetmen Yardımcısı. Kısmi İstisnalar Kapsamında İndirim Hakkı Tanınan İşlemler. Vergi Raporu Dergisi.. Vergi Denetmenleri Derneği Yayını.Yıl 11. �zubat-Mart 2003. Sayı:63

 

 

[2] Mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan Katma Değer Vergisi ile mükellefçe indirilebilecek Katma Değer Vergisi, Gelir ve Kurumlar Vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez.

 

 

 

 

[3] 04.11.1999 tarih ve 23866 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.

 

 

[4] 13.10.2006 tarih ve 26318 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.