Prim Borçları Nedeniyle Durdurulmuş Olan BAĞ-KUR Sigortalılık Sürelerinin İhyası Mümkün mü?

I.GİRİŞ

5510 sayılı kanunun geçici 17 nci maddesi ile aynı kanunun 4 üncü maddesinin 1 inci fıkrasının b bendi yani BAĞ-KUR’a tabi sigortalılardan 30.04.2008 tarihi itibariyle 60 aydan fazla prim borcu bulunanların sigortalılık süresi durdurulmuştur. Sigortalılığı durdurulanlardan sigortalılığa esas faaliyeti devam edenlerin 01.05.2008 tarihi itibariyle sigortalılığı resen başlatılmıştır. Yazımızda geçici 17 inci madde uygulamasına yer verilmiş olup, sigortalılık süresinin belirlenmesi, durdurulması, değerlendirilmesi ve yeniden başlatılması gibi hususlar açıklanmıştır.

 II. KİMLER GEÇİCİ 17 İNCİ MADDE UYGULAMASINA GİRMEKTEDİR?

Kanunun geçici 17 inci maddesinde; “Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlarla tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, 1479 ve 2926 sayılı kanunlara göre tescilleri yapıldığı halde, bu maddenin yürürlük tarihi itibarıyla[1] beş yılı aşan süreye ilişkin prim borcu bulunanların, bu sürelere ilişkin prim borçlarını, prim borçlarının ödenmesine ilişkin Kurumca çıkarılacak genel tebliğin[2] yayımı tarihini takip eden aybaşından itibaren 6 ay içerisinde ödememeleri halinde, prim ödemesi bulunan sigortalıların daha önce ödedikleri primlerin tam olarak karşıladığı ayın sonu itibarıyla, prim ödemesi bulunmayan sigortalıların ise tescil tarihi itibarıyla sigortalılığı durdurulur. Prim borcuna ilişkin süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilmez ve bu sürelere ilişkin Kurum alacakları takip edilmeyerek, Kurum alacakları arasında yer verilmez. Ancak, sigortalı ya da hak sahipleri daha sonra müracaatları tarihindeki 80 inci maddenin ikinci fıkrasına göre belirlenecek prime esas kazanç tutarı üzerinden hesaplanacak borç tutarının tamamını, borcun tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde ödedikleri takdirde, bu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilir. Sigortalılıkları önceki kanunlara göre durdurulanlar için de bu maddenin ikinci fıkrası hükmü uygulanır.” Şeklinde ifade edilmiştir. Bu nedenle mülga 1479 ve 2926 sayılı kanunlara göre sigortalı olarak tescilleri yapılanlardan sigortalılığı devam etsin veya etmesin 30/4/2008 tarihi itibariyle beş yılı aşan (60 aydan fazla) süreye ilişkin prim borcu bulunan sigortalılar veya bunların hak sahipleri Kanunun geçici 17 nci maddesi kapsamında sayılacak olup, söz konusu tebliğinin uygulaması ile 60 aydan fazla ödenmemiş sigortalılık süresinin tespitinde 03/08/2009 tarihine kadar ödenmiş olan primlerde dikkate alınacaktır. Yapılan bilgisayar kayıtlarının tetkikinde beş yılı aşan süreye ilişkin prim borcu bulunan sigortalılar için sistemde (19)  terk kodu girilerek durdurulacaktır. Sigortalılığın durdurulmasında esas alınacak tarihin belirlenmesinde ödenmiş olan primlerin tekabül ettiği ay sonu, ödenmiş primlerin olmaması halinde ise tescil tarihi itibariyle durdurulacaktır.

Örnek 1: Sigortalı A’nın 4\1-b (BAĞ-KUR) bendi kapsamında 01.01.1998 tarihinde sigortalılığı başlatıldığı ve 03.08.2009 tarihine kadar herhangi bir ödemesinin olmadığı anlaşılması halinde sigortalılığının başladığı tarih olan 01.01.1998 tarihi itibariyle durdurulacaktır.

Örnek 2: Örnek 1’deki sigortalı A prim borcunu 03.08.2009 tarihine kadar ödediği primlerin 31.12.2000 tarihine tekabül etmesi halinde 31.12.2000 tarihi itibariyle sonlandırılacaktır. Ancak ödemelerine istinaden borcun 60 ayın altına inmesi halinde geçici 17 inci madde hükümlerinden faydalanmayacaktır.

III. SİGORTALILIK SÜRESİ HANGİ DURUMLARDA YENİDEN BAŞLAR?

Mülga 1479 ve 2926 sayılı kanunlara tabi çalışmaları 30.04.2008 tarihinden sonra da devam edenlerin sigortalılıkları 01/05/2008 tarihinden itibaren yeniden başlatılacaktır.[3] 5362 sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesinin dördüncü fıkrası gereği sigortalılıkları devam edenler ile 5174 sayılı Kanuna göre kurulan Ticaret ve Sanayi Odaları veya kanunla kurulu diğer meslek kuruluşları üye kayıtlarına göre sigortalılıkları devam edenlerin geçici 17 nci maddeye göre sigortalılıklarının durdurulmasından sonra vergi mükellefiyetinin bulunmaması halinde 1/5/2008 tarihinde yeniden sigortalılıkları başlatılmayacaktır. Mülga 1479 ve 2926 sayılı kanunlara tabi sigortalılıkları durdurulan sigortalıların aynı sürelerde diğer mülga sosyal güvenlik kanunlarına tabi çalışması bulunması halinde durdurulma sonrası hizmet tespitlerin de diğer mülga sosyal güvenlik kanunlarına tabi çalışmalar dikkate alınacaktır. Yine durdurulma nedeniyle diğer mülga sosyal güvenlik kanunlarına tabi çalışması geçerli olan ve devam eden sigortalıların aynı zamanda BAĞ-KUR sigortalılığını gerektirerek çalışmasının devam etmesi halinde geçici 17 inci maddeye istinaden durdurulan sigortalılığı 01.05.2008 tarihi sonrası devam ettirilmeyecektir. Ancak mülga 1479 sayılı esnaf bağ-kuruna tabi sigortalılığın durdurulması nedeniyle mülga 2926 sayılı tarım bağ-kuru devreye girmesi durumunda esnaf bağ-kurunu gerektirecek çalışmanın devam etmesi halinde tarım bağ-kuru 30.04.2008 tarihi itibariyle durdurulacak olup, esnaf bağ-kuru tekrar 01.05.2008 tarihi itibariyle devam ettirilecektir.

Örnek 3: Mülga 1479 sayılı Kanuna göre 01.01.1998 tarihinde başlayan ve devam eden sigortalılığı bulunan A kişisi primlerini hiç ödememesi halinde tescil başlangıç tarihi itibariyle sona erdirilecek olup, 01.05.2008 tarihi itibariyle de 1479 sayılı kanuna tabi yeniden sigortalılığı başlatılacaktır.

Örnek 4:Örnek 3’teki sigortalı A’nın ticari faaliyeti devam ederken aynı zamanda kanunun 4\1-a yani SSK kapsamında sigortalılığının olması halinde 01.05.2008 tarihi itibariyle mülga 1479 sayılı kanuna tabi BAĞ-KUR sigortalılığı başlatılmayacaktır.

IV. DURDURULAN SİGORTALILIK SÜRESİ GERİ ALINABİLİR Mİ?

5510 sayılı kanunun geçici 17 nci maddesi gereğince sigortalıların gerek taleplerine istinaden gerekse de Kurumca[4] prim borcu nedeniyle sigortalılıkları durdurulanların kendileri ya da hak sahiplerinin bu tarihten sonra talepte bulunmaları ve müracaat tarihindeki Kanunun 80 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre belirlenecek prime esas kazanç tutarı üzerinden hesaplanacak borç tutarının tamamını, borcun tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde ödenmesi halinde durdurulan sigortalılık süresi geçerli olacaktır. Anılan hizmet süreleri mülga 1479 ve mülga 2926 sayılı kanunlara göre aylık bağlama ve toptan ödeme yapılması işlemlerinde de dikkate alınacak ancak, aylık bağlandıktan sonra durdurulan sürelerin primleri ödenmemektedir.

Örnek 4: Örnek 3 teki sigortalı A’nın durdurulmuş olan sigortalılık süresi 6 yıl 4 ay yani 3360 güne tekabül etmektedir. Sigortalının durdurulmuş olan sigortalılık süresini 01.09.2012 tarihinde asgari ücret üzerinden ödemek istediğini talep etmesi halinde 35.280,00-TL tutar hesaplanmakta(günlük asgari ücret x gün x prim oranı[5]) olup, Kurumca borcun tebliğ edildiği tarihten itibaren 3 ay içesinde ödenmesi halinde söz konusu süreler hizmetten sayılacaktır.

V. SONUÇ

Özetleyecek olursak;01.05.2008 tarihi öncesi 60 aydan fazla prim borcu olan kanunun 4\1-b (BAĞ-KUR) kapsamındakilerin 30.04.2008 tarihi itibariyle sigortalılıkları durdurulmuş olup, sigortalılığa esas faaliyeti (ticari, tarımsal) devam edenlerden kanunun 4\1-a (SSK)  kapsamında çalışması da olmaması halinde 01.05.2008 tarihi itibariyle sigortalılığı yeniden başlatılmıştır. Ancak durdurulmuş olan sigortalılık süresi talep tarihindeki geçerli olan prim esas kazancın alt ve üst sınırları arasında kalmak üzere beyan edecekleri prim esas kazanç üzerinden tahakkuk edecek olan borcun tebliğ tarihinden itibaren üç ay içerisinde ödenmesi halinde durdurulmuş olan sigortalığa esas hizmet geçerli olabilmektedir.

 

Kemal AKYOL

Sosyal Güvenlik Denetmeni &Gürsu SGM Müdür V.

Adres:  Yeni Hükümet Binası Zemin Kat. No:17-18 Gürsu\BURSA