Bilgili Denetim Denetim Güven İster
NAKİT SERMAYE ARTIRIMINDA İNDİRİM TEŞVİKİ
GİRİŞ
Sermaye şirketlerinin güçlü sermaye yapılarının olması şirketlerin hedeflerine ulaşmaları için olmazsa olmaz unsurlardan birisidir. Şirketlerin sermaye yapıları zamanla çeşitli nedenlerden dolayı yetersiz hale gelebilmektedir. Yıllarca yüksek enflasyon ile mücadele etmiş ülkelerde enflasyonun sermaye üzerindeki olumsuz etkileri daha iyi müşahede edilmiştir. Güçlü sermaye yapılarının oluşturulabilmesi için vergi idaresi tarafından birçok düzenleme yapılmıştır. Bu düzenlemelerin son halkası ise sermaye şirketlerini yabancı kaynak yerine özkaynağa yönlendiren nakit sermaye artırımı teşvikidir.
Çalışmamızda sermaye şirketlerinin nakit sermaye artırımı üzerinden belli bir formül dahilinde hesaplanan tutarın, kurumlar vergisi matrahı oluşturulurken indirim konusu yapılmak suretiyle yararlanılabilecek teşvik üzerinde durulacaktır.
1. Yasal Düzenlemeler
a- Kanun
27 Mart 2015 tarihinde TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasallaşan 6637 sayılı Kanun’un 8 inci maddesiyle, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinde değişiklik yapılarak, sermaye şirketlerinin nakit sermaye artırımları teşvik edilmiştir.
b- Tebliğ
4 Mart 2016 tarihli ve 29643 sayılı Resmi Gazete’de nakit sermaye artırımlarına teşvik getiren düzenlemeye ilişkin açıklamaların yer aldığı 1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No:9) ile konu açıklığa kavuşturulmuştur.
c- Bakanlar kurulu kararı
30.06.2015 tarihli ve 29402 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 26.06.2015 tarihli ve 2015/7910 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kanun ile belirlenmiş olan genel oranın (%50) farklılaştırılmasına gidilmiştir.
2. İndirimin Kapsamı
Şirketlerin yabancı kaynak yerine öz kaynak kullanımını özendiren bu düzenlemeyle; sermaye şirketlerinin ödenmiş veya çıkarılmış sermaye tutarlarındaki nakdi sermaye artışları veya yeni kurulan sermaye şirketlerinde ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmı üzerinden TCMB tarafından açıklanan ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı dikkate alınarak, ilgili hesap döneminin sonuna kadar hesaplanan tutarın %50’sinin ilgili hesap dönemine ait kurumlar vergisi matrahından indirilmesine olanak sağlanmıştır.
Sermaye şirketlerinin sermaye yapılarının güçlendirilmesi amacıyla getirilen bu düzenleme uyarınca indirime konu edilecek tutarın hesaplanmasında, 1/7/2015 tarihinden itibaren ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermaye tutarlarındaki nakdi sermaye artışları veya bu tarihten itibaren yeni kurulan sermaye şirketlerinde ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmı üzerinden, ilgili hesap döneminin sonuna kadar Kurumlar Vergisi Kanununun’ 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi hükmüne göre hesaplanacak tutar dikkate alınacaktır.
Nakit sermaye artırımı teşvikine ilişkin olarak uyulması gereken usul ve esaslar 1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair 9 seri no.lu tebliğde ayrıntılarıyla açıklanmış olup, bunlara genel hatlarıyla aşağıda değinilecektir.
2.1. Sermaye Artırımında Dikkate Alınacak Tarih
• Sermaye artırımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil edildiği tarihten önce şirketin banka hesabına yatırılan kısmı için tescil tarihi,
• Tescil tarihinden sonra şirketin banka hesabına yatırılan tutarlar için ise şirketin banka hesabına yatırılma tarihi.
2.2. Uygulanacak Faiz Oranı
TCMB tarafından açıklanan ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı dikkate alınacaktır. (Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan 43 no.lu Kurumlar Vergisi Kanunu Sirküleri’ne göre 2016 hesap dönemine ilişkin olarak uygulanabilecek faiz oranı % 13,57’dir. Dolayısıyla 2016 yılı faiz indirimi uygulamasında dikkate alınacak oran budur.)
Kendilerine özel hesap dönemi tayin edilmiş olan sermaye şirketleri, şartların sağlanması kaydıyla, hesap dönemlerinin sona erdiği ay itibarıyla TCMB tarafından en son açıklanan ticari krediler faiz oranını dikkate alarak indirimden yararlanabileceklerdir.
2.3. Uygulanacak İndirim Oranı
İlgili hesap döneminin sonuna kadar hesaplanan tutarın %50’sinin, kurumlar vergisi matrahının tespitinde kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından indirim konusu yapılabileceği hüküm altına alınmıştır. Tebliğde, indirim oranının %100’ü aşmasının kabul edileceği, teşvik belgeli yatırım yapan halka açık bir şirketin hem ilave 50 puan hem de ilave 25 puandan (%125) faydalanabileceğini gösterir bir örnekle açıklanmıştır.
26/6/2015 tarihli ve 2015/7910 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında farklı indirim oranları belirlenmiştir. İndirim oranları aşağıdaki tabloda yer almaktadır:
| Açıklama | İndirim oranı(%) |
| Genel indirim oranı | 50 |
| Payları borsada işlem gören halka açık sermaye şirketlerinde indirimden yararlanılan yılın son günü itibarıyla, Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. nezdinde borsada işlem görebilir nitelikte pay olarak izlenen payların nominal tutarının ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermayeye oranı %50 ve daha az olanlar | 75 |
| Payları borsada işlem gören halka açık sermaye şirketlerinde indirimden yararlanılan yılın son günü itibarıyla, Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. nezdinde borsada işlem görebilir nitelikte pay olarak izlenen payların nominal tutarının ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermayeye oranı %50’nin üzerinde olanlar | 100 |
| Nakdi olarak artırılan sermayenin, yatırım teşvik belgeli üretim ve sanayi tesisleri ile bu tesislere ait makine ve teçhizat yatırımlarında ve/veya bu yatırımların inşasına tahsis edilen arsa ve arazi yatırımlarında kullanılması durumunda teşvik belgesinde yer alan sabit yatırım tutarla sınırlı olmak üzere | 75 |
| Gelirlerinin % 25 veya fazlası, faiz, kâr payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış geliri gibi pasif nitelikli gelirlerden oluşan sermaye şirketleri | 0 |
| Aktif toplamının % 50 veya daha fazlası bağlı menkul kıymetler, bağlı ortaklıklar ve iştirak paylarından oluşan sermaye şirketleri | 0 |
| Artırılan nakdi sermayenin başka şirketlere sermaye olarak konulan veya kredi olarak kullandırılan kısmı | 0 |
| Arsa ve arazi yatırımı yapan sermaye şirketlerinde arsa ve arazi yatırımına tekabül eden kısım | 0 |
| 09.03.2015 tarihinden 01.07.2015 tarihine kadar olan dönemde sermaye azaltımına gidilmiş olması halinde, artırılan sermaye tutarının azaltılan sermaye tutarına tekabül eden kısmı. | 0 |
2.4. Uygulanacak Süre
Ticaret siciline tescil edilen sermaye artırımının nakit olarak karşılanan kısmının şirketin banka hesabına yatırıldığı tarihin içinde bulunduğu (Nakden taahhüt edilen sermayenin, sermaye artırımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil edildiği tarihten önce şirketin banka hesabına yatırılan kısmı için tescil tarihinin içinde bulunduğu) aydan hesap döneminin sonuna kadar olan ay sayısının 12 aya olan oranını ifade etmektedir.
2.5. İndirim Konusu Yapılacak Tutarın Hesaplanması
Kurum kazancından indirilecek tutar şu formülle hesaplanacaktır:
| Kurum Kazancından İndirilebilecek Tutar | = | Nakdi Sermaye Artışı | x | Ticari Krediler
Faiz oranı |
x | İndirim Oranı | x | Süre |
2.6. Geçici Vergilendirme Dönemleri İtibarıyla Bu İndirimden Yararlanılması
Tebliğde, indirim tutarının hesaplanmasında TCMB tarafından “yararlanılan yıl için en son açıklanan” ticari krediler faiz oranı dikkate alınacağından bahisle, geçici vergi dönemlerinden sadece dördüncü geçici vergilendirme dönemi itibarıyla bu indirimden yararlanılmasının mümkün olduğu açıklanmıştır.
Diğer taraftan kazancın yetersiz olması nedeniyle ilgili hesap döneminde indirim konusu yapılamayan tutarlar, izleyen hesap dönemine ilişkin geçici vergilendirme dönemlerine ait geçici vergi matrahlarının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.
2.7. Her Bir Hesap Dönemi İçin Ayrı Ayrı Yararlanma
Sermaye şirketleri gerçekleştirdikleri nakdi sermaye artışları üzerinden, nakdi sermaye artışının yapıldığı hesap döneminden itibaren başlamak üzere izleyen her bir hesap dönemi için ayrı ayrı indirim uygulamasından yararlanabileceklerdir.
Öte yandan, sonraki dönemlerde sermaye azaltımı yapılması hâlinde nakdi sermaye artışının azaltılan sermaye tutarı kadarlık kısmı indirim hesaplamasında dikkate alınmayacaktır.
2.8. Kazanç Yetersizliği Nedeniyle İndirim Konusu Edilemeyen Tutarın Sonraki Dönemlere Devri
Sermaye şirketleri tarafından nakdi sermaye artışına ilişkin hesaplanan indirim tutarının kazanç yetersizliği nedeniyle ilgili olduğu hesap dönemine ait matrahın tespitinde indirim konusu yapılamaması halinde bu indirim tutarları, herhangi bir endekslemeye tabi tutulmaksızın izleyen hesap dönemlerine ilişkin matrahın tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.
2.9. Vergi Dairesine Bildirim
İndirimden faydalanmak isteyen sermaye şirketlerinin, taahhüt edilen sermaye artırımı tutarının nakit olarak şirketin banka hesabına fiilen yatırıldığına ilişkin olarak bu işlemleri içeren ve ilgili banka şubesi tarafından onaylanmış banka hesap özetini kağıt ortamında veya elektronik ortamda ilgili dönem kurumlar vergisi beyannamesi verme süresi içerisinde kurumlar vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine ibraz etmeleri gerekmektedir.
Ayrıca, Tebliğin bu bölümünde yer alan açıklamalar çerçevesinde indirimden faydalanmak isteyen sermaye şirketlerinin, nakdi olarak artırdıkları sermaye ile indirime konu edecekleri tutara ilişkin bilgileri, kurumlar vergisi beyannamesi ekinde bildirmeleri gerekmektedir.
2.10 İndirim Uygulamasına İlişkin Sınırlamalar
Gelirlerinin %25 veya fazlası şirket faaliyeti ile orantılı sermaye, organizasyon ve personel istihdamı suretiyle yürütülen ticarî, ziraî veya serbest meslek faaliyeti dışındaki faiz, kâr payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış geliri gibi pasif nitelikli gelirlerden oluşan sermaye şirketleri için indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.
Aktif toplamının %50 veya daha fazlası bağlı menkul kıymetler, bağlı ortaklıklar ve iştirak paylarından oluşan sermaye şirketleri için indirilebilecek tutarın hesaplanmasında indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.
Artırılan nakdi sermayenin başka şirketlere sermaye olarak konulan veya kredi olarak kullandırılan kısmına tekabül eden tutarla sınırlı olmak üzere indirilebilecek tutarın hesaplanmasında indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.
Arsa ve arazi yatırımı yapan sermaye şirketlerinde arsa ve arazi yatırımına tekabül eden tutarla sınırlı olmak üzere indirilebilecek tutarın hesaplanmasında indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.
9/3/2015 tarihinden Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinin yürürlüğe girdiği 1/7/2015 tarihine kadar olan dönemde, sermaye azaltımına gidilmiş olması halinde, azaltılan sermaye tutarına tekabül eden miktarla sınırlı olmak üzere indirilebilecek tutarın hesaplanmasında indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.
3. İndirimden Yararlanılamayacak Durumlar
3.1. Bazı Sermaye artışları
İndirime konu edilecek tutarın hesaplanmasında; mevcut sermaye şirketlerinde ödenmiş veya çıkarılmış sermaye tutarlarındaki nakdi sermaye artışları, yeni kurulan sermaye şirketlerinde ise ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmı dikkate alınacak olup sermayenin nakit olarak karşılanmayan kısmı için indirim uygulamasından yararlanılamayacağı tabiidir.
– Sermaye şirketlerine nakit dışındaki varlık devirlerinden kaynaklanan sermaye artışları,
– Sermaye şirketlerinin birleşme, devir ve bölünme işlemlerine taraf olmalarından kaynaklanan sermaye artışları,
– Bilançoda yer alan öz sermaye kalemlerinin sermayeye eklenmesinden kaynaklanan sermaye artışları,
– Ortaklarca veya Kurumlar Vergisi Kanununun 12 nci maddesi kapsamında ortaklarla ilişkili olan kişilerce kredi kullanılmak veya borç alınmak suretiyle gerçekleştirilen sermaye artışları,
– Şirkete nakdi sermaye dışında hisse senedi, tahvil veya bono gibi kıymetlerin konulması suretiyle gerçekleştirilen sermaye artışları,
– Bilanço içi kalemlerin birbiri içinde mahsubu şeklinde gerçekleştirilen sermaye artışları,
indirim tutarının hesaplamasında dikkate alınmayacaktır.
3.2. Sermaye Azaltımı
Bu indirimden yararlanan sermaye şirketlerinin daha sonra sermaye azaltımı yapmaları halinde, nakdi sermaye artışının azaltılan sermaye tutarı kadarlık kısmı için sermaye azaltımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil edildiği ayı izleyen aydan itibaren bu indirimden yararlanmaları mümkün bulunmamaktadır.
Öte yandan, nakdi sermaye artışı yapılmadan önce sermaye şirketlerinin sermaye azaltımına gitmiş olmaları halinde, bu indirimin hesaplanmasında azaltılan sermaye tutarı kadarlık kısım dikkate alınmayacaktır.
9/3/2015 tarihinden Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinin yürürlüğe girdiği 1/7/2015 tarihine kadar olan dönemde, sermaye azaltımına gidilmiş olması halinde, azaltılan sermaye tutarına tekabül eden miktarla sınırlı olmak üzere indirilebilecek tutarın hesaplanmasında indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.
Örnek: 15/4/2015 tarihinde 4.000.000 TL tutarında sermaye azaltımına gitmiş olan (N) A.Ş.’nin yetkili organınca 7/7/2015 tarihinde 10.000.000 TL’lik nakdi sermaye artırımı kararı alınmış olup bu tutarın %25’i olan 2.500.000 TL aynı tarihte ortaklarca şirketin banka hesabına yatırılmıştır. Söz konusu karar 15/7/2015 tarihinde ticaret siciline tescil ettirilmiş ve sermaye taahhüdünün geri kalan kısmı olan 7.500.000 TL nakit olarak 29/7/2015 tarihinde ortaklarca şirketin banka hesabına yatırılmıştır.
Buna göre, (N) A.Ş. şartları taşıması halinde, nakdi sermaye artırımının sadece (10.000.000 TL – 4.000.000 TL=) 6.000.000 TL’lik kısmı için genel indirim oranını dikkate alarak indirim uygulamasından yararlanabilecek olup kalan 4.000.000 TL’lik tutar için ise indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.
4. Özellik Arz Eden Hususlar
4.1 İndirimde Süre ve Tavan Uygulaması
Tebliğin ‘10.6.3.2. Her bir hesap dönemi için ayrı ayrı yararlanma’ bölümünde;‘Sermaye şirketleri gerçekleştirdikleri nakdi sermaye artışları üzerinden, nakdi sermaye artışının yapıldığı hesap döneminden itibaren başlamak üzere izleyen her bir hesap dönemi için ayrı ayrı indirim uygulamasından yararlanabileceklerdir’ denilmektedir. Buradan hareketle İndirim süresi ve indirim tutarı için bir üst sınır veya tavan öngörülmediği anlaşılmaktadır. İndirim uygulamasında süre ve yararlanılabilecek tutar sınırı öngörülmediğinden, enflasyonun yüksek olduğu yıllarda uygulanacak faiz oranı da yükseleceğinden dolayı matrah aşınmalarına sebep verebilecektir. Ancak indirim yapılabilecek üst sınırın, artırılan nakit sermaye artışı kadar olabileceği ve bu miktarın amortisman usulünde olduğu gibi her yıl hesaplanan tutar üzerinden itfa edileceğini düşünmekteyiz.
4.2 Sermaye Artırımı ve Azaltımı Özel Durumları
Sermaye artırımı ve azaltımının bir arada olduğu durumlarda, sermaye artışının bir kısmının nakden bir kısmının ise bilanço kalemlerinden sağlandığı hallerde, indirime esas teşkil edecek matraha ulaşırken sermaye azaltımı tutarının toplam sermaye artırım tutarından mı yoksa nakit artırılan kısmından mı düşürüleceği açıkça belirtilmemiştir.
Örnek: ABC AŞ.’nin mevcut sermayesi 32.000.000 TL’dir Şirket Genel Kurulunda Sermaye azaltım ve artırımını aynı anda yapmaya karar vermiştir. Şirket öncelikle sermayesini 26.000.000 TL azaltarak 6.000.000. TL’ ye indirmiştir. Daha sonra sermayesini 80.000.000 TL’ye çıkarmak için 74.000.000 TL Sermaye artırım kararı almıştır. En son artırılan 74.000.000 TL’ nin 15.000.000 TL sini Bilanço kalemlerinden geri kalan 59.000.000 TL’ sini nakit olarak artırma kararı almıştır. Nakit olarak artırılan kısım Genel kurul tescil tarihinde şirketin banka hesabına nakden yatırılmıştır. Bu durumda İndirime esas alınacak tutar hesaplanırken sermaye azaltım tutarı olan 26.000.000. TL nin, toplam sermaye artırım tutarı olan 74.000.000 TL den mi yoksa nakit artırım tutarı olan 59.000.000 TL den mi düşüleceği açık değildir.
SONUÇ
01.07.2015 tarihinde yürürlüğe giren düzenleme ile amaçlanan şirketlerin sermaye yapılarının güçlendirilerek şirketlere yabancı kaynak yerine özkaynak girişini teşvik etmektir. Şirketler nakit sermaye artırımındaki teşvikler ile vergisel avantaj sağlayabileceklerdir. 2015 ve 2016 yıllarının ekonomik göstergeler açısından zor yıllar olduğu anlaşılmıştır, ilk çeyreği geçilen içinde bulunduğumuz 2017 yılının ise hiç de kolay geçmeyeceği herkes tarafından kabul görmektedir. Güçlü bir sermaye güçlü bir işletme, güçlü bir işletme ise istikrarlı bir ekonomik gelecek vaad ettiğinden dolayı, şirketlerimizin kendilerine tanınan bu haktan faydalanmak suretiyle sermaye yapılarını güçlendirebilirler. Ancak bu uygulamadan faydalanırken, teşvikin usul ve esaslarına dikkat edilmesi daha sonra oluşabilecek muhtemel zararlarla karşılaşmamaları için gereklidir. Çalışmamızda yer verdiğimiz özellik arz eden hususların İdare tarafından yayınlanacak tebliğle açıklığa kavuşturulması yerinde olacaktır.
Mehmet TANRIVERDİ, SMMM
