Türkiye İş Kurumu Tarafından Düzenlenen Meslek Edindirme, Geliştirme Ve Değiştirme Eğitimine Katılan Kursiyerlerin 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunundaki Yeri

I-GİRİŞ

Günümüz dünyasında ülkelerin gelişmişlik göstergesinden en önemlisi olan Ekonomik Gücün içinde yerini ve güncelliğini sürekli koruyan kalifiye insan gücün, istihdamın artırılmasında ve yeniliklere uyum sağlanması konusunda ülkeler ulusal ve uluslararası politikalarını bu yönde şekillendirmekte ve bu kapsamında çalışmalar yaparak çeşitli önlemler almaktadır.

Dünyada olduğu kadar ülkemizde de piyasanın ihtiyacı olan yetişmiş insan gücü oluşturma ve arttırma konusunda Türkiye İş Kurumu tarafından iş gücü yetiştirme, mesleği olmayan ve kendi işini yapmak isteyenlere meslek edindirme kursu ve bir mesleği olup ta mesleki bilgisini arttırmak ve kendini daha fazla geliştirmek isteyenler için Meslek geliştirme kursları açılmaktadır.

Türkiye İş Kurumu tarafından oluşturulan ve kurumun kendi kaynakları ile yapılan bu eğitimlere kayıtlı olan kişilerin 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu karşısındaki durumu ve sosyal güvenceleri makalemizin konusunu oluşturmaktadır.

II-  5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNUNDA KURSİYERLERİN YERİ VE HAKLARI

İstihdamın arttırılması ve yetişmiş iş gücünün sağlanması amacıyla makalemizin konusunu oluşturan Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler hakkında; Sosyal Güvenlik Mevzuatı çerçevesinde Ülkemizde daha önce uygulanmış 506 Sosyal Sigortalar Kanunun da her hangi bir uygulama yer almamıştır. Sosyal Güvenlik Reformu olarak hayata geçirilen ve 16.06.2010 tarih 26200 sayılı Resmi gazetede yayınlanan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun da (Mülga 17/04/2008-5754/3 md.) Bazı Sigorta Kollarının uygulanacağı Sigortalılar 5. Maddesi e fıkrasında; “Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar ve bunlar hakkında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulanır.”  Şeklinde yer almıştır ve konunun önemi gündeme gelmiştir, Daha sonra 25.02.2011 tarih 27846 mükerrer sayılı Resmi gazetede yayınlanan 6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık  Sigortası Kanunu Ve Diğer Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 24. Maddesinde “Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar ve bunlar hakkında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası ile bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır.”  İfadeleriyle değiştirilmiştir.

Burada dikkati çeken husus torba kanun olarak ta bilinen 6111 sayılı kanun öncesin de Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen kurslara katılan kursiyerleri için daha önce İş kazası ve Meslek Hastalığı sigortası uygulanırken 6111 sayılı kanunla ayrıca bakmakla yükümlü olunmayanlar kişiler için Genel Sağlık Sigortası hükümlerinin de uygulanacağı hükmü eklenmiştir, eklenen madde hükmünden Sosyal Güvenlik Reformundaki eksik olan Genel Sağlık Sigortası bu şekilde tamamlanmıştır.

Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen kurslara katılan kursiyerlerin 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun da (Mülga 17/04/2008-5754/3 md.) Bazı Sigorta Kollarının uygulanacağı Sigortalılar 5/e maddesince sigortalı sayılmasıyla birlikte, kursiyerler için gördükleri kurs süresince adlarına yatan İş kazası, Meslek Hastalığı primlerinden dolayı eğitim faaliyetleri sırasında iş kazası geçirmeleri halinde oluşacak yaralanma, sakatlık, geçici iş göremezlik halleri ve meslek hastalığına yakalanmaları halinde 5510 sayılı kanunun 16. maddesinde sayılan Sigortalıya, geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi, Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanması, İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir bağlanması, Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi, İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilmesi sağlanan haklardır.

III-5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNUNDA KURSİYERLER İÇİN ÖDENECEK PRİMLER VE ORANLARI  

Türkiye İş Kurumu İş Gücü Uyum Hizmetleri Yönetmeliği 27. Madde c fıkrasında ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun da (Mülga 17/04/2008-5754/3 md.) 5.maddesi e fıkrasında geçen Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerlerin adlarına yatması gereken prim oranları 5510 sayılı kanunda Prim oranları ve Devlet Katkısı 81. Maddesi d fıkrasında kursiyerler için %13,5 olarak belirtilmiştir. Bu prim oranlarının %1 ‘ i kısa vadeli sigortalı kolları (İş Kazası ve Meslek Hastalıkları) ve %12,5 olan prim oranı da Genel Sağlık Sigortası primi olarak alınmaktadır.

IV-  5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNUNDA TESCİL İŞLEMİ ve BİLDİRİMİ YAPACAK KURUM

Türkiye İş Kurumu meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerlerin kursa başladıkları tarihten itibaren bir ay içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimini yapmak zorundadır. Yapılan bildirimle birlikte kursiyerlerin tescil işlemi Türkiye İş Kurumu tarafından yapılmış olmaktadır.

Türkiye İş Kurumu İş Gücü Uyum Hizmetleri Yönetmeliği 27. Madde c fıkrasında Kursiyerlerin eğitimleri devam ettiği sürece adlarına %13,5 prim alınmaya devam edileceği yazmaktadır. Kurs süresi boyunca kuruma kayıtlı kursiyerlerin primleri oluşabilecek İş kazası, Meslek Hastalığı ve Bakmakla mükellef olmayanların Genel Sağlık Sigortalılığı Primleri Türkiye İş Kurumu bütçesinden karşılanmaktadır.

IV-  SONUÇ

Ülkemizde istihdamın arttırılması ve yetişmiş işgücünün temin edilmesi için Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme kurslarının açılarak sayısının ve çeşitliliğinin arttırılması ülkemizin geleceği ve vatandaşlarımız için olumlu bir gelişmedir, kursa katılan kursiyerlerin Sosyal Güvenlik reformu ile birlikte Sosyal Güvenlik çatısı altına alınıp devletin güvencesini arkasında hissetmesiyle çalışan kişilerde iş veriminin arttırılmasını ve ülkeninse ekonomik gelişmişlik düzeyinin yükseltilmesi açısından olumlu gelişmeler yaptığı kanısındayız.

*Sosyal Güvenlik Denetmeni, Pendik Sosyal Güvenlik Merkezi Müdür Yardımcısı

(1) 16.06.2010 tarih 26200 sayılı Resmi gazetede 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanunu

(2) 31.12.2008 tarih 27097 sayı 6. Mükerrer Resmi Gazete Türkiye İş Kurumu İş Gücü Uyum Hizmetleri Yönetmeliği

Mehmet Demirci