Bilgili Denetim Denetim Güven İster
1-GİRİŞ
3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 9. maddesinde gerekli görülen hallerde vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutma konusunda Maliye Bakanlığı’na yetki verilmiştir. Maliye Bakanlığı söz konusu yetkiyi zaman zaman tebliğlerde düzenlemeler yaparak kullanmaktadır. Yazımızın konusunu teşkil eden yemek hizmeti alımları ile ilgili düzenleme ilk olarak 89 sıra no’lu KDV Genel Tebliği[1]ile yapılmış daha sonra 91 sıra no’lu KDV Genel Tebliği[2]ile konu daha kapsamlı olarak işlenmiş ve 89 sıra no’lu tebliğde yer alan düzenlemeleri 91 sıra no’lu KDV Genel Tebliği’nin yayım tarihinden itibaren yürürlükten kaldırmıştır.
2-Katma Değer Vergisinde Sorumluluk Kapsamında Tevkifat Uygulaması
3065 Sayılı KDV Kanun’unun 9.maddesine göre, mükellefin Türkiye içinde ikametgahının, işyerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde Maliye Bakanlığı vergi alacağının emniyet altında alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabilecektir.
Anlaşıldığı üzere, vergi alacağını güvence altına almak amacıyla düzenlenen bu madde sadece ikametgahı, işyeri kanuni merkezi ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayanlar için öngörülmüş değildir. Maliye Bakanlığı bunların dışında gerekli gördüğü diğer hallerde de bazı şahısları sorumlu tutabilecektir. Bu haller sınırlı olmayıp mükelleflerin idarece takibinin güç olduğu dolayısıyla vergi tarh, tahakkuk ve tahsilatında kaybın veya gecikmenin mümkün olduğu hallerdir.
28.02.2004 tarih ve 25387 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 91 sıra no’lu KDV Genel Tebliği ile Maliye Bakanlığı 3065 sayılı KDV Kanunu’nun 9. maddesinden aldığı yetkiyle yapmış olduğu düzenlemede ,tebliğde tadadi olarak sayılan kurum,kuruluş ve işletmeleri yine tebliğde sayılan hizmet alımlarında sorumlu sıfatı ile tevkifat yapmakla sorumlu tutmuştur. Söz konusu hizmet alımlarından yemek servis hizmeti alımı yazımızın konusunu oluşturmaktadır.
3-Sorumluluk Kapsamında Tevkifat Yapacak Olanlar
91 sıra no’lu tebliğde yer alan düzenlemeye göre yemek servisi hizmeti alımında sorumlu sıfatıyla tevkifat yapacak kurum ve kuruluşlar aşağıda sayılmıştır.
– Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler ve bunların teşkil ettikleri birlikler,
– Döner sermayeli kuruluşlar,
– Kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,
– Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
– Üniversiteler (vakıf üniversiteleri hariç),
– Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları,
– Bankalar ve özel finans kurumları,
– Kamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları, İktisadi Devlet Teşekkülleri),
– Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar
– Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil bütün borsalar,
– Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum, kuruluş ve işletmeler,
Yukarıda yer alan kurum ve kuruluşlara ,03.07.2005 tarih ve 25864 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 95 sıra no’lu KDV Genel Tebliği[3]ile ,hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsasına kote edilmiş şirketler de eklenmiştir.
4-Yemek Servis Hizmeti Alımı
91 sıra no’lu KDV Genel Tebliği’nde yer alan düzenleme ile her türlü yemek servisi hizmet alımı tevkifat kapsamına alınmıştır.Yemek servis hizmeti ,yukarıda sayılan kurum ve kuruluşların -birbirlerine karşı ifa ettikleri hariç olmak üzere- personel, öğrenci, hasta, müşteri, misafir, yolcu sıfatı taşıyan kişilerin yemek ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yapacakları hizmet alımlarını kapsamaktadır.Ayrıca bu kuruluşların kokteyl, davet, toplu yemek vb. hizmet alımları da tevkifata tabi olacaktır.
Bu amaçla yapılan hizmet alımlarının tevkifat yapmakla sorumlu kurum veya kuruluşlara ait bir yerde hazırlanması (pişirilmesi) veya tüketilmeye hazır halde temin edilmesi tevkifat uygulamasına engel değildir.
Bazı şirketlerin üreterek pazarladıkları ve oluşturulan sisteme dahil işyerlerinde yeme içme hizmeti teminine imkan veren yemek (karne-bilet) çeklerinin bedeli üzerinden hesaplanan katma değer vergisi tevkifata tabi tutulmayacaktır.Ancak,yemek servis hizmetinin hizmeti alan kuruluşun bünyesinde ve doğrudan yemek çekini satan firma tarafından verilmesi halinde ise tevkifat uygulanacaktır.Yine tevkifat yapmak zorunda olan kuruluşların kendi personeli marifetiyle hazırlanacak yemekler için piyasadan yiyecek maddeleri ve bu işle ilgili çeşitli malzemeleri satın alması tevkifata tabi değildir.
5-Tevkifat Oranı
91 seri no’lu KDV Genel Tebliği’nde yer alan düzenlemeye göre tevkifat oranı 1/3 iken , 95 seri no’lu KDV Genel Tebliği’nde yapılan değişiklikle bu oran 01.08.2005 tarihinden itibaren ½ olarak belirlenmiştir.Tevkifata tabi tutulacak tutar için sınır o yıl için geçerli olacak fatura düzenleme sınırı olacaktır.Fatura düzenleme sınırının altında kalan işlem için tevkifat uygulanmayacaktır.Bu sınır 2009 yılı için 670,00.-TL’dir.Ancak,tespit edilen tutarı aşan işlemlere ait katma değer vergisinin tevkifat zorunluluğundan kaçınmak amacıyla bedel parçalara ayrılmayacak,aynı işleme ait bedellerin toplamı üzerinden tevkifat yapılacaktır.
6- Tevkifata Tabi Hizmetleri İfa Eden Mükelleflerin Yapacakları İşlemler
6.1. Belge Düzeni
Yemek servisi hizmeti sunan mükellefler düzenleyecekleri faturada işlem bedelini,hesaplanan katma değer vergisini,tevkifat miktarını ve tahsil edilecek toplam meblağı göstereceklerdir.Örneğin 100 milyarlık tevkifata tabi yemek servis hizmeti için tevkifat oranının ½ olduğu da dikkate alınırsa, fatura;
İşlem bedeli 100
Hesaplanan KDV 18
Toplam 118
Tevkif edilen KDV (½ )(-) 9
Tahsil Edilecek KDV (18/2) 109
6.2.Beyan
Yemek servisi hizmeti sunan mükellefler tevkifat uygulanan işlem bedelinin tamamını ilgili dönem katma değer vergisi beyannamesinin 6. satırına dahil edeceklerdir.Beyannamenin “matrahın oranlara göre dağılımı” başlıklı satırlarında önce tevkifata tabi olmayan normal işlemler beyan edilecek, sonraki satırlarda tevkifat uygulanan işlem bedelinin yine “tamamı” beyan edilecektir. “oran” sütununa tevkifat oranı P olan yemek servis hizmeti için “%9” yazılacaktır. Bu bölümdeki “vergi” sütununa bu oranlara göre hesaplanacak tutarın yazılacağı tabiidir. Buna göre, vergi sütununda, hizmet bedeli üzerinden hesaplanan katma değer vergisinin tevkifata tabi tutulmayan kısmı yer alacaktır.Tevkifata ait alış ve giderler dolayısıyla yüklenilen vergilerin harcamaların yapıldığı dönemlerde genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapılabilecektir.
6.3.İade
Yemek servis hizmetini ifa eden mükellefler iade talep etmeleri halinde hizmetin yapıldığı dönem beyannamesinin 49. satırına hizmet bedelini, 50. satırına ise “sorumlular tarafından tevkif edilen katma değer vergisi tutarını” yazacaklardır. Bu bölüme işlemin bünyesine giren verginin yazılması söz konusu değildir. İade olarak talep edilecek tutar işlemin bünyesine giren vergi değil, tevkif edilen vergi esas alınarak belirlenecektir. Dolayısıyla iadesi istenilecek katma değer vergisi hiçbir surette tevkif edilen vergiden fazla olmayacaktır. Ayrıca iade talep eden mükelleflerden istenecek olan “yüklenilen vergiler listesi” iadenin tevkif edilen vergi tutarına göre belirlenmesine engel değildir.
Öte yandan, yukarıda belirtilen tevkifat kapsamına alınan işlemlerle ilgili olarak doğan katma değer vergisinin nakden veya mahsuben iadesi miktarına bakılmaksızın sadece banka teminat mektubu veya inceleme raporu karşılığında yerine getirilecek, teminat mektupları vergi inceleme raporunun düzenlenmesinden sonra çözülecektir.
İade talebinde bulunan mükelleflerin, dilekçelerine tevkifat uygulanan işleme ait faturaların aslına uygunluğunu belirten bir şerh taşıyan örneklerini veya bu faturaların dökümünü ihtiva eden bir liste ile yüklenilen vergilerin listesini de eklemeleri gerekmektedir.
7-Sorumlu Tayin Edilen Kurum ve Kuruluşlarca Yapılacak İşlemler
10 Kasım 2003 tarihli ve 25285 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliğ ile değişik 18 Sıra Numaralı Muhasebat Genel Tebliği’nin “II-Dİ�zER HUSUSLAR” bölümünde; genel bütçeli dairelerin yaptıkları vergi tevkifatı için beyanname vermeyecekleri, katma bütçeli idareler ve döner sermayeli kuruluşların ise yaptıkları tevkifatları beyanname düzenlemek suretiyle ilgili vergi dairelerine yatıracakları ifade edilmiştir.
Buna göre, genel bütçeli idarelerin yemek servisi hizmeti alımı dolayısıyla tevkif ettikleri katma değer vergileri için ayrıca beyanname verilmeyecektir.
Genel bütçeli idareler dışında sayılan kuruluşların tamamı ise tevkif ettikleri vergiyi vergi sorumlularına ait 2 numaralı KDV beyannamesi ile beyan edip kanuni süresi içinde vergi dairelerine yatıracaklardır. Bu kuruluşlardan KDV mükellefiyeti olmayanlar mükellefiyetlerini tesis ettireceklerdir. Sorumlu sıfatıyla beyanname sadece işlemin yapıldığı dönemde verilecek bu kuruluşlardan her ay beyanname istenmeyecektir.
Öte yandan, bankaların 2 numaralı KDV beyannamesini kurumlar vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairesine vermeleri gerekmektedir. Ancak, bu uygulamanın yaratacağı sorunlar dikkate alınarak isteyen bankaların tevkif ettikleri katma değer vergisini şube bazında da beyan edip ödemeleri Katma Değer Vergisi Kanununun 43/6 ncı maddesi çerçevesinde uygun görülmüştür.
2 numaralı beyannamenin 7. satırından itibaren önce varsa 91 sıra no’lu tebliğ kapsamı dışındaki işlemlerden doğan tevkifat tutarları yazılacaktır.Sonraki satırlara mezkur tebliğ kapsamındaki işlemler dahil edilirken, “matrah” sütununa tevkifata tabi işlem bedelinin tamamı, “oran” sütununa tevkifat oranı P olan yemek servis hizmeti için “%9”, yazılacaktır. Vergi sütununda bu oranlara göre hesaplanacak vergi miktarı gösterilecektir.
2 numaralı beyannamede herhangi bir surette indirim yapılması mümkün olmadığından tevkif edilen verginin, aynen vergi dairesine yatırılması gerekmektedir. Ancak tevkifat uygulayan kurumun katma değer vergisi mükellefiyetinin bulunması ve bu hizmeti indirim hakkı tanınan işlemlerde kullanacak olması halinde, hizmet bedelinin satıcıya ödenen kısmı ile birlikte 2 numaralı beyanname ile beyan edilen tevkifat tutarının 1 numaralı beyannamede indirim konusu yapılabileceği tabiidir. Hizmet bedeli üzerinden hesaplanan verginin satıcıya ödenen kısmı takvim yılı aşılmamak şartıyla hizmet faturasının defterlere kaydedildiği dönemde, sorumlu sıfatıyla beyan edilen kısmı ise 2 numaralı beyannamenin ait olduğu dönem için verilen 1 numaralı beyannamede indirim konusu yapılacaktır.
8-SONUÇ
Yazının 3. bölümünde yer alan kurum ve kuruluşlar personel, öğrenci, hasta, müşteri, misafir, yolcu sıfatı taşıyan kişilerin ihtiyacını karşılamak amacıyla yapacakları yemek servisi hizmeti alımlarında tevkifat uygulayacaklardır.Bu yazıda söz konusu kurum ve kuruluşların yemek servis hizmetini dışarıdan almaları halinde uygulayacakları tevkifat oranı, tevkif edecekleri katma değer vergisinin beyanı ile bu hizmeti sunan mükelleflerin belge düzeni,beyanı ile yapılan tevkifat nedeniyle iade doğması halinde yapacakları işlemler izah edilmiştir.
[1]21.10.2003 tarih ve 25266 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[2]28.02.2004 tarih ve 25387 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[3]03.07.2005 tarih ve 25864 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
