Bilgili Denetim Denetim Güven İster
1-GİRİŞ
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun geçici 10 uncu maddesinde[1] öngörülen sigorta primi işveren hissesi teşvikinden yararlanılabilmesi için, sigortalılar ve işyerleri yönünden maddede aranılan şartların tamamının sağlanmış olması gerekmektedir.
Maddede aranılan şartlardan sigortalının ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılma şartı hariç diğerleri, aylık prim ve hizmet belgelerinin 06111 sayılı Kanun numarası seçilmek suretiyle Kuruma gönderilmesinden önce sistem tarafından sorgulanmakta ve anılan maddede öngörülen şartları taşımayan sigortalılardan dolayı 06111 sayılı Kanun numarasının seçilmesine sistem tarafından izin verilmemektedir.
Buna karşın, ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılmadıkları halde aylık prim ve hizmet belgeleri 06111 sayılı Kanun numarası seçilmek suretiyle Kuruma gönderilen sigortalılardan dolayı yersiz yararlanılmış olan teşvik tutarları, Sosyal Güvenlik Kurumunca sonradan gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte işverenlerden tahsil edilmektedir.
Özellikle yeni tescil edilen işyerleri ile geriye yönelik altı aylık sürede hiç sigortalı çalıştırmamış olan işyerlerinde karşılaşılan bu durum dolayısıyla, yazımızda bu nitelikteki işyerlerinde 4447 sayılı Kanununun geçici 10. maddesinde öngörülen teşvikten yararlanılması sırasında dikkat edilecek hususlara yer verilmiştir.
2-TEŞVİKTEN YARARLANMA ŞARTLARI
4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen teşvikten yararlanılabilmesi için:
Sigortalılar yönünden;
– 1/3/2011 ila 31/12/2015 tarihleri arasında işe alınmış olması,
– 18 yaşından büyük olması,
– İşe alındığı tarihten önceki altı aylık dönemde Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmaması,
– Fiilen çalışması,
-Sözkonusu teşvikten daha önce yararlanılmamış bir sigortalı olması,
İşyerleri yönünden;
– İşyerinin özel sektör işverenlerine ait olması,
– Sigortalının, ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılması,
-İşyerinden kaynaklanan yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borcunun bulunmaması,
– Aylık prim ve hizmet belgelerinin Sosyal Güvenlik Kurumuna yasal süresi içinde verilmesi,
– Tahakkuk eden sigorta primlerinin yasal süresi içinde ödenmesi,
– Bir yıllık süre içinde kayıt dışı sigortalı çalıştırıldığı yönünde bir tespitin bulunmaması,
şartlarının birlikte gerçekleşmiş olması gerekmektedir.
3-YENİ TESCİL EDİLEN İŞYERLERİ İLE GERİYE DOĞRU ALTI AYLIK SÜRE İÇİNDE SİGORTALI BİLDİRİMİNDE BULUNMAMIŞ İŞYERLERİNDE ORTALAMA SİGORTALI SAYISININ HESAPLANMASI
4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen teşvikten yararlanılabilmesi için, kapsama giren sigortalıların, işe alındıkları tarihten önceki altı aylık sürede Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısının ortalamasına ilave olarak çalıştırılmaları gerekmektedir.
Kapsama giren bu sigortalılara ilişkin ortalama sigortalı sayısı ise, her bir ayda işe giren ve maddede aranılan diğer şartlara sahip olan sigortalılar için ayrı ayrı hesaplanmaktadır.
Örnek 1– (A) Limited Şirketince 2012/Nisan ayında anılan teşvik kapsamına giren (A) ve (B) sigortalılarının, 2012/Haziran ayında kapsama giren (C) sigortalısının işe alındığı varsayıldığında ortalama sigortalı sayısı olarak,
-(A) ve (B) sigortalıları için, 2012/Mart, Şubat, Ocak, 2011/Aralık, Kasım ve Ekim aylarında çalışan sigortalıların,
-(C) sigortalısı için, 2012 Mayıs, Nisan, Mart, Şubat, Ocak ve 2012/Aralık ayında çalışan sigortalıların,
Aritmetik ortalaması esas alınacaktır.
Yeni tescil edilen işyerlerinde esas alınacak ortalama sigortalı sayısı ile ilgili olarak 2011/45 sayılı Genelgede, “Ortalama sigortalı sayısının tespitine esas olan altı aylık sürede, gerek işyerinin yeni tescil edilmiş olması, gerekse sigortalı çalıştırmaya ara verilmiş olması nedeniyle geriye doğru altı aylık süre içinde sigortalı bildiriminde bulunulmamış olması halinde, sigortalıların, ortalama sigortalı sayısına ilave olup olmadıklarına bakılamayacağından, kapsama giren sigortalıların tamamından dolayı sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılabilecektir.” şeklinde açıklama yapılmıştır.
Sözkonusu genelgede yer alan bu açıklama, gerek işyerinin yeni tescil edilmiş olması, gerekse sigortalı çalıştırmaya ara verilmiş olması nedeniyle geriye doğru altı aylık süre içinde sigortalı bildiriminde bulunulmamış olması durumunda, ilk defa sigortalı çalıştırılmaya başlanılan ayda işe alınan sigortalılara ilişkin olarak yapılmıştır.
Dolayısıyla, gerek yeni tescil edilen, gerekse geriye doğru altı aylık süre içinde sigortalı bildiriminde bulunulmamış olan işyerlerinde ilk defa sigortalı çalıştırılmaya başlanılan ayda işe alınan ve kapsama giren sigortalılar için ortalama sigortalı sayısı 0 (sıfır) olarak dikkate alınacak, buna karşın ilk defa sigortalı çalıştırmaya başlanılan aydan sonraki aylarda işe alınan sigortalılar için, işe giriş tarihinden önceki altı aylık sürede çalışan sigortalıların ortalaması esas alınacaktır.
Örnek 2- 17/4/2012 tarihinde 5510 sayılı Kanun kapsamına alınan bir işyerinde 2012/Nisan ayında geçici 10. madde kapsamına giren (A), (B) ve (C) sigortalılarının işe alındığı varsayıldığında, bu sigortalılar için gerek 2012/Nisan ayında, gerekse takip eden aylarda geçici 10. maddede öngörülen teşvikten yararlanılması sırasında ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılma şartına bakılmayacaktır.
Örnek 3- 20/4/2012 tarihinde 5510 sayılı Kanun kapsamına alınan bir işyerinde 2012/Nisan ayında 3 sigortalının çalıştırıldığı ve bahse konu işyerine 2012/Mayıs ayında geçici 10. madde kapsamına giren (A) ve (B) sigortalılarının alındığı varsayıldığında, bahse konu sigortalılar için ortalama sigortalı sayısı 3 olarak dikkate alınacaktır.
Örnek 4- 3 nolu örnekteki işyerinde (A) ve (B) sigortalıları ile birlikte
-2012/Mayıs ayında 5 sigortalı çalıştırıldığı varsayıldığında, bahse konu sigortalılar için ortalama sigortalı sayısının 3 olması nedeniyle sözkonusu teşvikten (A) ve (B) sigortalılarının her ikisinden
-2012/Haziran ayında 4 sigortalının çalıştırıldığı varsayıldığında, sözkonusu teşvikten (A) ve (B) sigortalılarının yalnızca birinden,
dolayı yararlanılabilecek,
-2012/Temmuz ayında, 3 sigortalının çalıştırıldığı varsayıldığında, ortalama sigortalı sayısının üzerinde sigortalı çalıştırılmaması nedeniyle (A) ve (B) sigortalılarının her ikisinden dolayı da teşvikten yararlanılması mümkün olamayacaktır.
Bu bakımdan, gerek yeni tescil edilen, gerekse geriye doğru altı aylık süre içinde sigortalı bildiriminde bulunulmamış olan işyerlerinde ilk defa sigortalı çalıştırılmaya başlanılan ayda işe alınan ve kapsama giren sigortalılardan dolayı, maddede aranılan diğer şartlara sahip olunması halinde ortalama sigortalı sayısına bakılmaksızın sözkonusu teşvikten yararlanılabilecek, takip eden aylarda işe alınan sigortalılar için ise maddede aranılan diğer şartların yanı sıra ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırma şartının da sağlanmış olup olmadığına bakılacaktır.
4- ORTALAMA SİGORTALI SAYISININ TESPİTİ SIRASINDA DİKKATE ALINACAK SİGORTALILAR
Gerek ortalama sigortalı sayısının tespitine esas olan altı aylık sürede çalışan sigortalı sayısının, gerekse sözkonusu teşvikten yararlanılacak olan aylarda çalışan sigortalı sayısının tespiti sırasında, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışan sigortalılar ile çeşitli nedenlerle ay içinde çalışması bulunmayan ve ücret ödenmeyen (istirahat veya ücretsiz izin gibi nedenlerle aylık prim ve hizmet belgesinde 0 gün ve 0 kazançlı olarak kayıtlı) sigortalılar da hesaplamaya dahil edilecektir.
Aynı sigortalının aynı ayda birden fazla belge türü veya kanun numarası ile Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesi halinde, birden fazla belgede kayıtlı olan sigortalılar 1 sigortalı olarak dikkate alınacaktır.
Ortalama sigortalı sayısının tespitine esas olan altı aylık döneme ilişkin düzenlenen aylık prim ve hizmet belgelerinde, bir sigortalının işten ayrılmasını müteakip aynı ay içinde ayrıldığı işyerinde tekrar işe başlamış olması halinde ise, bu sigortalılar için ilgili aylık prim ve hizmet belgesinde her ne kadar iki ayrı kayıt yer alsa da, sigortalı sayısının tespitinde bu nitelikteki kayıtlar da yine 1 sigortalı olarak dikkate alınacaktır.
5-SONUÇ
Gerek yeni tescil edilen, gerekse geriye doğru altı aylık süre içinde sigortalı bildiriminde bulunulmamış olan işyerlerinde ilk defa sigortalı çalıştırılmaya başlanılan ayda işe alınan ve kapsama giren sigortalılar için, teşvikten yararlanma süresi içinde ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırma kuralına bakılmaksızın 4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen teşvikten yararlanılması mümkün bulunmaktadır.
Buna karşın, ilk defa sigortalı çalıştırmaya başlanılan tarihten sonraki aylarda işe alınan sigortalılardan dolayı sözkonusu teşvikten yararlanılabilmesi için, bu sigortalıların ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılmaları icap etmektedir.
Dolayısıyla gerek yeni tescil edilen, gerekse geriye doğru altı aylık süre içinde sigortalı bildiriminde bulunulmamış olan işyerlerinde çalışan sigortalılardan dolayı, ortalama sigortalı sayısının üzerinde çalışıp çalışmadıkları kontrol edilmeksizin 4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen teşvikten yararlanılması halinde, yararlanılan teşvik tutarları gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte geri alınacağı gibi sonradan beş puanlık prim indiriminden yararlanılması da mümkün olamayacaktır.
